Από την Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγο – Παιδοψυχολόγο
Η κατάθλιψη δεν αναστατώνει τη ζωή μας μόνο όταν χτυπάει εμάς. Μπορεί να φέρει τα πάνω κάτω και όταν επισκέπτεται τους ανθρώπους που αγαπάμε. Τι μπορούμε να κάνουμε για να τους βοηθήσουμε και μαζί μ’ αυτούς κι εμάς;
Η κατάθλιψη είναι μία από τις σοβαρότερες δοκιμασίες που μπορεί να περάσει η σχέση με τον σύντροφό μας και μπορεί να συμβάλλει ακόμα και στη διάλυσή της. Είναι ένας εχθρός που ίσως δεν είχαμε υπολογίσει έως τώρα και μας γεμίζει στεναχώρια, προβληματισμούς και αδιέξοδα. Γιατί «τρυπώνει» στη σχέση μας, τη μεταλλάσσει και ανατρέπει τη δυναμική της.
Δεν είναι εύκολο να βλέπουμε τον σύντροφό μας χωρίς διάθεση να ασχοληθεί με ό,τι αγαπούσε έως τώρα, χωρίς όρεξη για σεξ, να μην τρώει, να μην κοιμάται… Μας κάνει να αισθανόμαστε αδύναμοι, ανεπαρκείς, και συχνά ένοχοι και θυμωμένοι. Γιατί δεν είναι απίθανο να μην αντιληφθούμε ότι στην πραγματικότητα είναι άρρωστος και δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τα πράγματα όπως πριν, και ίσως σκεφτούμε ότι φέρεται έτσι γιατί ίσως δε μας θέλει πια, να νιώθουμε ότι μας απομακρύνει και αυτό να μας προκαλεί σχεδόν εχθρότητα απέναντί του. Ακόμα και στην περίπτωση όμως που καταλαβαίνουμε τι σημαίνει το να έχει ο άνθρωπος που αγαπάμε κατάθλιψη, είναι πολύ πιθανό αυτή η κατάσταση να μας καταβάλλει, να μας στεναχωρέσει βαθιά και εντέλει να εξαντλήσει και τις δικές μας δυνάμεις. Το να κρατήσουμε τη σωστή στάση τόσο για αυτόν όσο και για εμάς, συχνά αποδεικνύεται άθλος. Γι’ αυτό καλό είναι να έχουμε υπ’ όψιν κάποια πράγματα που ίσως μας βοηθήσουν.
1 Μάθετε όσα περισσότερα μπορείτε για τη νόσο
Διαβάστε, μιλήστε με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, συζητήστε με τον σύντροφό σας αν είναι δεκτικός σε αυτό. Γενικά προσπαθήστε με κάθε τρόπο να ενημερωθείτε για τα συμπτώματα, για τις συνέπειες στη ζωή του ατόμου και στη ζωή των κοντινών του προσώπων, για τους τρόπους αντιμετώπισης… Όσο περισσότερα γνωρίζετε, τόσο καλύτερα θα ξέρετε τι να περιμένετε και ίσως προετοιμαστείτε όσο γίνεται περισσότερο.
2 Αν ο σύντροφός σας δεν έχει επισκεφτεί ειδικό
Στην περίπτωση που διακρίνετε τα συμπτώματα της κατάθλιψης στον σύντροφό σας (απομόνωση, θλίψη, προβλήματα με το φαγητό και τον ύπνο κ.λπ.) αλλά ο ίδιος δεν έχει ακόμα αναζητήσει βοήθεια ή φοβάστε ότι δε θα το κάνει από μόνος του, ίσως είναι καλή ιδέα να του μιλήσετε. Είναι μια δύσκολη κουβέντα όμως πρέπει να γίνει. Πείτε του ότι έχετε παρατηρήσει αυτή τη συμπεριφορά και ότι είστε εκεί όμως είναι πολύ σημαντικό να στραφεί και σε κάποιον ειδικό για να αντιμετωπίσει ό,τι του συμβαίνει. Μην κάνετε κριτική, μην εξαπολύσετε κατηγορίες και μην απαιτήσετε να κάνει κάτι. Πείτε του όμως ότι όταν αποφασίσει να δει κάποιον εσείς θα του παρέχετε όση υποστήριξη έχει ανάγκη. Βοηθήστε τον να βρει κάποιον ειδικό, πηγαίνετε μαζί του αν θέλει στα πρώτα ραντεβού και περιμένετέ τον απ’ έξω και γενικά ρωτήστε πως θα ήθελε να χειριστεί το κομμάτι της θεραπείας του.
3 Προσφέρετε τη βοήθειά σας χωρίς να κουράζετε
Σε καμία περίπτωση, δεν πρέπει να πιέσετε καταστάσεις. Μην επιμένετε να σας μιλήσει, ούτε να βγείτε με το ζόρι. Για εσάς μπορεί να ακούγεται απλό, δεν είναι όμως έτσι και για κάποιον με κατάθλιψη. Δώστε του όμως να καταλάβει ότι είστε εκεί σε περίπτωση που σας χρειαστεί. Πείτε του ότι μπορεί να σας μιλήσει για οτιδήποτε, απλά ακούστε χωρίς να μιλάτε, ενθαρρύνετέ τον να κάνει πράγματα όταν βλέπετε ότι αισθάνεται κάπως καλύτερα…
4 Υποστηρίξτε τον εαυτό σας
Μιλήστε με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας για να σας συμβουλέψει σχετικά με το ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να υποστηρίξετε τον σύντροφό σας αλλά και τον εαυτό σας για να απαλλαγείτε από τυχόν ενοχές, ανασφάλειες κ.λπ. Ανοιχτείτε στους φίλους σας, συνεχίστε τα χόμπι σας και εκτονώστε το άγχος με το οποίο σας φορτώνει αυτή η κατάσταση με όποιον τρόπο μπορείτε. Κάντε διαλογισμό, φροντίστε το σώμα σας, σκεφτείτε ρεαλιστικά για την κατάσταση … Έρευνες δείχνουν ότι όταν ο σύντροφός μας έχει κατάθλιψη, είναι πιθανό να εμφανίσουμε και οι ίδιοι συμπτώματα της νόσου. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να μην αφεθείτε να σας «ρουφήξει» ό,τι βιώνετε τώρα.
5 Φτιάξτε μια “υγιή ρουτίνα”
Ειδικά αν μένετε μαζί με τον σύντροφό σας, θα μπορούσατε να βοηθήσετε στην αποκατάσταση της ψυχικής του υγείας, δημιουργώντας μια όσο το δυνατόν πιο ισορροπημένη ρουτίνα. Μαγειρέψτε κάτι νόστιμο και υγιεινό (αν καταφέρετε να τον παρακινήσετε να συμμετέχει ακόμα καλύτερα), προτείνετε να γυμναστείτε μαζί, τις μέρες που έχει θεραπεία μπορείτε να προτείνετε να κάνετε κάτι μετά, βάλτε κάτι χαλαρωτικό ή διασκεδαστικό τακτικά στο πρόγραμμα (π.χ. να βλέπετε μία ταινία μαζί μια φορά την εβδομάδα, ή να βγαίνετε με τους φίλους σας)…
6 Δείξτε υπομονή
Μη θυμώνετε όταν βλέπετε ότι έχει πάει μεσημέρι κι ακόμα να σηκωθεί από το κρεβάτι, μη γκρινιάζετε αν δεν έχει όρεξη να βγει, μην κρίνετε την ακαταστασία του, μην τον κατηγορείτε ότι «χαϊδεύεται» ή υπερβάλλει για να τον προσέξουν. Το μεγαλύτερό σας όπλο σε αυτόν τον αγώνα είναι η υπομονή και πρέπει να έχετε τεράστια αποθέματα. Αν νιώθετε ότι είστε ένα βήμα πριν τη χάσετε, κάντε κάτι για να την ξαναβρείτε. Πηγαίνετε μια βόλτα , ακούστε μουσική , μιλήστε με ένα φίλο/η σας ή κάντε κάτι άλλο που σας αρέσει.
7 Αναγνωρίστε τα σημάδια της αυτοκτονίας
Δυστυχώς, η κατάθλιψη στις πιο σοβαρές μορφές της, μπορεί να οδηγήσει κάποιον να βάλει τέλος στη ζωή του. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να ξέρετε τα πιθανά σημάδια της αυτοκτονίας για να μπορέσετε να παρέμβετε αν χρειαστεί. Αν λοιπόν ο σύντροφός σας
εκφράζει σκέψεις σχετικά με τον θάνατο, έχει ανησυχητικά έντονες μεταπτώσεις στη διάθεσή του, φαίνεται απελπισμένος, έχει αποσυρθεί απ’ όλα, μιλήστε αμέσως με τον ειδικό που τον παρακολουθεί ή με κάποιον οργανισμό όπως η ΚΛΙΜΑΚΑ (24ωρη γραμμή επικοινωνίας 1018) για να ζητήσετε βοήθεια.
8 Μην πείτε ποτέ αυτά
«Μα γιατί δε γελάς λίγο;», «Δε σε κάνω αρκετά ευτυχισμένο;», «Πότε θα νιώσεις καλύτερα επιτέλους;», «Δεν καταλαβαίνω γιατί το κάνεις τόσο μεγάλο θέμα», «Άλλοι άνθρωποι περνάνε χειρότερα αλλά δεν κάνουν έτσι». Εκφράσεις όπως αυτές που τείνουν να υποτιμούν το πρόβλημα και να μεταθέτουν το φταίξιμο σε έναν άνθρωπο που υποφέρει, δεν έχουν θέση σε μία σχέση αγάπης. Επίσης, μην υπερπροσπαθείτε να κάνετε αστεία ή να ελαφρύνετε την ατμόσφαιρα. Μπορεί να γεμίσετε τον σύντροφό σας ενοχές ή να τον οδηγήσετε να πιστέψει ότι δεν τον καταλαβαίνετε. Κάποιες φορές απλά χρειάζεται να είστε εκεί χωρίς να κάνετε τίποτα ή να αφήνετε στον άλλον χώρο και χρόνο με τον εαυτό του.
9 Απλά ρωτήστε τι μπορείτε να κάνετε
Για να είστε όσο γίνεται πιο σίγουροι ότι κάνετε το καλύτερο δυνατό, απλά ρωτήστε τον σύντροφό σας τι θα ήθελε να κάνετε. Π.χ. να τον ενθαρρύνετε να βγαίνει έξω, να του μαγειρεύετε, να του θυμίζετε κάποιες βασικές υποχρεώσεις κ.ο.κ. Όσο πιο πλαισιωμένοι είσαστε ως προς αυτό, τόσο καλύτερα θα κυλήσει αυτή η δύσκολη περίοδος.
10 Αναγνωρίστε πότε να υποχωρήσετε
Αν παρόλες τις προσπάθειές σας, αισθάνεστε ότι όχι μόνο δε βοηθάτε τον σύντροφό σας, αλλά αντίθετα κοντεύετε να πάθετε κατάθλιψη κι εσείς, ίσως πρέπει να σκεφτείτε το ενδεχόμενο να μείνετε χώρια έστω για κάποιον καιρό. Σε περίπτωση που αποφασίσετε κάτι τέτοιο, συζητήστε με τον σύντροφό σας και προσπαθήστε να τον κάνετε να καταλάβει ότι δε φταίει κανείς από τους δύο αλλά είναι κάτι που ίσως βοηθήσει και τους δύο. Ένας ειδικός ψυχικής υγείας μπορεί να σας στηρίξει και σε αυτό.
Θυμηθείτε!
Σε καταστάσεις όπως η κατάθλιψη, που απειλούν την ψυχική υγεία των ανθρώπων που νοιαζόμαστε, ο κατάλληλος για να μας καθοδηγήσει είναι ένας ειδικός. Δεν πρέπει ποτέ να αυτοσχεδιάζουμε όταν δεν είμαστε σίγουροι για το πώς πρέπει να φερθούμε καθώς κάποιες φορές τα πράγματα μπορεί να κρέμονται από μία λεπτή κλωστή. Ο ειδικός ψυχικής υγείας όμως μπορεί να ελαχιστοποιήσει τις πιθανές συνέπειες και για το άτομο με κατάθλιψη και για εμάς.
