Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη
Η υπέρταση αποτελεί την πρώτη αιτία καρδιαγγειακών νοσημάτων στις αναπτυγμένες χώρες και τον ισχυρότερο παράγοντα κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο, στεφανιαία νόσο, έμφραγμα, καρδιακή ανεπάρκεια, νεφρική ανεπάρκεια και άνοια.
Η διάγνωση της υπέρτασης επιβεβαιώνεται μόνο με τη μέτρηση της πίεσης, η οποία απαιτεί σχολαστική μεθοδολογία και επιβεβαίωση με επανάληψη μετρήσεων της πίεσης, συχνά και εκτός ιατρείου, δηλαδή στο σπίτι από τον ασθενή ή με 24ωρη καταγραφή στο σπίτι με το holter πίεσης.
Για να είναι όμως η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης αξιόπιστη πρέπει να γίνεται με τον σωστό τρόπο, και κυρίως χωρίς άγχος αλλά σε συνθήκες ηρεμίας και χαλάρωσης.
Ο Παναγιώτης Ιακωβής, Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών και Επιστημολόγος, εξηγεί στο DailyPharmaNews ποιος είναι ο ρόλος του άγχους στις μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης και γιατί είναι σημαντικό να αποφεύγονται οι πολλαπλές μετρήσεις, καθώς όχι μόνο δεν επιβεβαιώνουν την ακρίβεια της μέτρησης, αλλά συχνά επιβαρύνουν ψυχολογικά τους ασθενείς.
«Η σύγχρονη ζωή είναι αγχώδης. Πληρωμές, μποτιλιάρισμα, εργασιακές υποχρεώσεις, επιχειρηματικοί “στόχοι”, διαπροσωπικές εντάσεις, διαδικτυακές διαμάχες και τόσα άλλα, αυξάνουν το άγχος της καθημερινότητάς μας. Πλήθος ιατρικών ερευνητικών εργασιών έχουν συσχετίσει την αρτηριακή υπέρταση με ψυχολογικούς παράγοντες, ενώ η “Υπέρταση της Λευκής Ποδιάς” είναι γνωστή οντότητα στην καθημερινή ιατρική πρακτική.
Πολύ συχνά, λοιπόν, αντί με το πιεσόμετρο να μετράμε την αρτηριακή μας πίεση, ουσιαστικά μετράμε το άγχος μας. Ειδικά σε περιόδους stress, πολλοί άνθρωποι “εκτονώνουν” την ψυχική τους ένταση με συνεχείς μετρήσεις αρτηριακής πίεσης μέσα στο 24ωρο. Είναι προφανές, λοιπόν, ότι αυτές οι μετρήσεις αντανακλούν περισσότερο το άγχος μας παρά την πραγματική μας αρτηριακή πίεση. Έτσι, το ηλεκτρονικό μηχάνημα που ονομάζουμε «πιεσόμετρο», μετατρέπεται – χωρίς καμία αλλαγή στα ηλεκτρονικά του κυκλώματα – σε «αγχόμετρο».
Η συσχέτιση της αρτηριακής πίεσης και του άγχους
Όπως είναι γνωστό στην Ιατρική, η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης οφείλει να γίνεται υπό συνθήκες ψυχικής και σωματικής ηρεμίας και ανάπαυσης, ενώ είναι χρήσιμο να λαμβάνουμε και μια δεύτερη ή τρίτη μέτρηση μετά από λίγα λεπτά, που ο ασθενής έχει συνηθίσει και προσαρμοστεί στην μέτρηση. Συνήθως, μετά από λίγα λεπτά, νιώθουμε πιο «οικεία» με την διαδικασία μέτρησης και οι πιέσεις μας είναι χαμηλότερες, αντανακλώντας καλύτερα την αρτηριακή μας πίεση και όχι το άγχος μας.
Από τα παραπάνω, είναι εμφανές ότι η αρτηριακή πίεση αποτελεί ένα ιδιόρρυθμο μέγεθος που κάθε φορά που πάμε να το μετρήσουμε, μπορεί να μεταβάλλεται. Και σε αντίθεση με άλλες μετρήσεις, όπως λόγου χάρη την μέτρηση ενός μήκους με τον χάρακα, όταν την μετράμε υπερβολικά πολλές φορές, τότε χάνουμε σε ακρίβεια. Ας σημειωθεί εδώ, ότι η συσχέτιση της αρτηριακής πίεσης και της ψυχολογικής κατάστασης μπορεί να λάβει πολλές διαφορετικές μορφές ανάλογα με την περίσταση, την ψυχοσύνθεση του ασθενούς και το ιατρικό περιβάλλον της μέτρησης.
Μπορεί, όμως, αυτές οι «αιχμές» αρτηριακής πίεσης να προκαλέσουν βλάβη και προβλήματα υγείας, παρά την συσχέτισή τους με το άγχος και όχι με κάποια οργανική καρδιοπάθεια; Και επιπλέον, ποια είναι η αντιμετώπιση τέτοιων ασταθών φαινομένων που ενίοτε άπτονται και άλλων ειδικοτήτων πλην της καρδιολογίας; Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τους πάσχοντες από το ανατροφοδοτούμενο άγχος των συνεχών μετρήσεων, όπου η εμφανίζεται ο φαύλος κύκλος : «Αυξημένη πίεση – αύξηση άγχους – ακόμα πιο αυξημένη πίεση»;
Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα δεν είναι εύκολες και συνήθως χρειάζεται ο ασθενής να μιλήσει με τον γιατρό του για να προγραμματίσουν ελέγχους όπως καρδιολογικές εξετάσεις, δοκιμασία κοπώσεως, βιοχημικό έλεγχο, σωστές μετρήσεις υπό συνθήκες ηρεμίας στο σπίτι ή και Holter αρτηριακής πίεσης 24ώρου. Είναι σημαντικό να τονιστούν οι μετρήσεις σε συνθήκες ηρεμίας και ανάπαυσης καθώς και με λίγα λεπτά κενού ανάμεσά τους. Επίσης, να ενημερωθεί ο πάσχων ότι δεν είναι ωφέλιμο να εκτονώνει το άγχος του μετρώντας υπερβολικά πολλές φορές την πίεσή του κάθε μέρα. Οι πολλές συνεχείς μετρήσεις δεν αυξάνουν την ακρίβεια διάγνωσης. Αντιθέτως, μάλιστα.
Παρά το γεγονός ότι η γενεσιουργός αιτία λόγου χάρη της Υπέρτασης Λευκής Ποδιάς μπορεί να είναι το άγχος, πολλές μελέτες δείχνουν ότι όντως κάποιες φορές μπορεί να επιβαρύνει το καρδιαγγειακό σύστημα. Έτσι, δεν είναι ωφέλιμο να αγνοούμε το φαινόμενο, αλλά να στεκόμαστε με ενδιαφέρον δίπλα στον πάσχοντα για να τον στηρίξουμε και ψυχολογικά. Απαιτείται να γίνει σαφής ο ορθός τρόπος μέτρησης της αρτηριακής πίεσης και να τον καθησυχάσουμε ως προς τις καρδιολογικές του εξετάσεις, αν αυτές είναι εντός των φυσιολογικών ορίων. Κάτι τέτοιο θα του προσφέρει αίσθημα ασφάλειας και θα εκτονώσει ένα μέρος του άγχους του».