Γράφει ο Γεώργιος Κρομμύδας, MD, Ph.D, Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος
Η φυματίωση (TB) αποτελεί ασθένεια που προκαλείται από βακτήριο που ονομάζεται Mycobacteriumtuberculosis.Τα τελευταία χρόνια έχουν προκύψει νέα στελέχη της νόσου τα οποία είναι ανθεκτικά σε φάρμακα που χρησιμοποιούνται συχνά. Όπως και άλλα βακτηρίδια, τα μυκοβακτηρίδια μπορούν να υποστούν γενετικές αλλαγές (γνωστές ως μεταλλάξεις), οι οποίες μπορούν να τα καταστήσουν φυσικά ανθεκτικά σε ένα φάρμακο κατά της φυματίωσης. Νέες, προηγμένες μορφές της ασθένειας είναι γνωστές ως πολυανθεκτική φυματίωση σε φάρμακα (MDR-TB) ή εκτεταμένης αντοχής φυματίωση σε φάρμακα (XDR-TB).
Η αντοχή αυτή είναι πιθανό να προκύψει από ανθρώπινο σφάλμα, όπως λανθασμένη επιλογή φαρμάκων για θεραπεία της ασθένειας ή διακοπή της θεραπείας από τους πάσχοντες προτού ολοκληρωθεί. Όσο περισσότερο λανθασμένα χρησιμοποιείται η αντιφυματική αγωγή, τόσο πιο πιθανό είναι να μεταλλαχθεί το βακτήριο και να γίνει ανθεκτικό στο φάρμακο.
Σύμφωνα με στοιχεία της επιστημονικής Ομάδας Εργασίας «Φυματίωση και Λοιμώξεις από Μη Φυματικά Μυκοβακτηρίδια» της ΕΠΕ, η φυματίωση ευθύνεται για περίπου 1,6 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως μέσα στο 2021και την 13η αιτία θανάτου συνολικά. Η πολυανθεκτική φυματίωση παραμένει μια απειλή για την δημόσια υγεία, καθώς πέρα από τις δυσκολίες στον χειρισμό της, μόνο το 1/3 των ασθενών είχε πρόσβαση στην κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή μέσα στο 2020.
Παρά το γεγονός ότι ο αρχικός στόχος για μείωση της επίπτωσης της φυματίωσης σε παγκόσμιο επίπεδο επιτεύχθηκε κατά το ήμισυ (10%) κατά την πενταετία 2015-2020 και ότι υπήρξε ανάσχεση της περαιτέρω μείωσης κατά την πανδημία της COVID-19, ο τελικός στόχος για σημαντικό περιορισμό (EndTBStrategy) σε παγκόσμιο επίπεδο μέχρι το 2030 παραμένει εφικτός υπό προυποθέσεις.
Άμεσες προτεραιότητες προς αυτήν την κατεύθυνση αποτελούν η επικαιροποίηση και επανενεργοποίηση από όλα τα κράτη βάσει του ΠΟΥ, των εθνικών στρατηγικών και των προγραμμάτων για την εξάλειψη της φυματίωσης στην μετά COVID-19 εποχή και η ορθολογιστική κατανομή των πόρων υγείας προς την πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία της νόσου στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος που αφορούν στο 98% τον καταγεγραμμένων περιπτώσεων φυματίωσης.
Ενθαρρυντικό στοιχείο αποτελούν τα νέα βραχύτερα σχήματα που εγκρίθηκαν πρόσφατα, τόσο για τη λανθάνουσα όσο και για την ενεργό Φυματίωση από ευαίσθητα και ανθεκτικά στελέχη, γεγονός που καθιστά πιο εφικτή την αντιμετώπιση στο μέλλον της νόσου , διότι διευκολύνει στη συμμ’ορφωση ων ασθενών σε μεγαλύτερο βαθμό.
Μελανό σημείο στην υπόθεση αποτελεί δυστυχώς η έλλειψη στην παρούσα φάση σε παγκόσμιο σχεδόν επίπεδο των βασικών αντιφυματικών σκευασμάτων! Στην Ελλάδα το φαινόμενο παρατηρείται τους τελευταίους μήνες και το Υπουργείο Υγείας πραγματοποιεί αγώνα και υπό την πίεση της ιατρικής κοινότητας για την αποκατάσταση του προβλήματος, ώστε να ατενίζουμε το μέλλον με αισιοδοξία για τη σωστή αντιμετώπιση ενός μεταδοτικού λοιμογόνου παράγοντα που πρέπει να εκλείψει.
