Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) είναι μια από τις συχνότερες νευροβιολογικές διαταραχές της παιδικής ηλικίας, η οποία συνεχίζεται, κατά ένα σημαντικό ποσοστό, και στην ενήλικη ζωή.
Μελέτες έχουν δείξει ότι, ενώ η τεχνολογία προσφέρει σημαντικές εκπαιδευτικές και ψυχαγωγικές δυνατότητες στα παιδιά, η υπερβολική χρήση της, ειδικά κατά τη διάρκεια της πρώιμης παιδικής ηλικίας, συνδέεται με αύξηση των συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ.
Γράφει η Αντιγόνη Γινοπούλου, Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος.
Η τεχνολογία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας για τα παιδιά στη σύγχρονη κοινωνία. Από τα smartphones και τα tablets μέχρι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα βιντεοπαιχνίδια, η πρόσβαση σε ψηφιακές συσκευές έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Ωστόσο, ενώ η τεχνολογία προσφέρει σημαντικές εκπαιδευτικές και ψυχαγωγικές δυνατότητες, υπάρχουν αυξανόμενες ανησυχίες σχετικά με τις επιπτώσεις της στη συγκέντρωση και τη διάσπαση προσοχής των παιδιών.
Η υπερβολική χρήση της τεχνολογίας συνδέεται επίσης με την αύξηση των συμπτωμάτων της Διάσπασης Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ). Αν και η ΔΕΠΥ έχει γενετικές και νευροβιολογικές βάσεις, η έκθεση των παιδιών σε περιβάλλοντα που ενισχύουν τη διάσπαση προσοχής μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα. Μελέτες δείχνουν ότι η παρατεταμένη χρήση οθονών, ειδικά κατά τη διάρκεια της πρώιμης παιδικής ηλικίας, μπορεί να σχετίζεται με δυσκολίες στη διατήρηση της προσοχής και στην επίλυση προβλημάτων.
Πώς η τεχνολογία επηρεάζει αρνητικά την διάσπαση προσοχής
Η συνεχής αλληλεπίδραση με ψηφιακές συσκευές μπορεί να επηρεάσει τη φυσική ικανότητα των παιδιών να συγκεντρώνονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Οι γρήγορες εναλλαγές εικόνων και πληροφοριών, οι οποίες χαρακτηρίζουν πολλές ψηφιακές πλατφόρμες, ενθαρρύνουν τη γρήγορη αλλαγή προσοχής. Αυτή η ταχύτατη εναλλαγή οδηγεί τα παιδιά στο να αναζητούν συνεχώς νέες πηγές, μειώνοντας την ικανότητά τους να εστιάσουν σε μία δραστηριότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Παρόλο που υπάρχουν πολλά εκπαιδευτικά παιχνίδια και εφαρμογές που υποστηρίζουν τη μάθηση, η υπερβολική εξάρτηση από αυτά μπορεί να είναι αντιπαραγωγική. Ο υπερβολικός χρόνος που αφιερώνεται σε τέτοιου είδους εφαρμογές μπορεί να μειώσει την ικανότητα των παιδιών να συγκεντρώνονται σε πιο παραδοσιακές μορφές μάθησης και να αναπτύσσουν κριτική σκέψη.
Η υπερβολική έκθεση στις οθόνες, ιδιαίτερα πριν τον ύπνο, μπορεί να επηρεάσει τον κύκλο του ύπνου των παιδιών. Η μπλε ακτινοβολία που εκπέμπουν οι οθόνες καταστέλλει την παραγωγή μελατονίνης, της ορμόνης που ρυθμίζει τον ύπνο, οδηγώντας σε ανήσυχους ύπνους και, κατ’ επέκταση, σε μειωμένη προσοχή και συγκέντρωση κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Επίσης, η υπερβολική χρήση της τεχνολογίας μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική απομόνωση. Τα παιδιά που αφιερώνουν πολλές ώρες μπροστά σε μια οθόνη μπορεί να χάσουν σημαντικές ευκαιρίες για προσωπική αλληλεπίδραση, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και συναισθηματικής νοημοσύνης. Η κοινωνική απομόνωση μπορεί να εντείνει προβλήματα όπως η διάσπαση προσοχής και η μειωμένη αυτοεκτίμηση.
Η χρήση της τεχνολογίας μπορεί να καλλιεργήσει στα παιδιά την ανάγκη για άμεση ικανοποίηση. Πλατφόρμες όπως το TikTok και το Instagram προσφέρουν συνεχώς νέο και εύκολα προσβάσιμο περιεχόμενο, ενισχύοντας την τάση των παιδιών να αναζητούν άμεσα ερεθίσματα. Αυτό δυσκολεύει την ικανότητά τους να παραμένουν συγκεντρωμένα σε δραστηριότητες που απαιτούν μεγαλύτερη χρονική επένδυση και υπομονή, όπως το διάβασμα ή η μελέτη.
Ο ρόλος των γονέων και των εκπαιδευτικών
Για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων της τεχνολογίας στη διάσπαση προσοχής, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να εφαρμόσουν τα εξής:
· Περιορισμός του Χρόνου Οθόνης: Καθορισμός σαφών ορίων για το χρόνο που περνά το παιδί μπροστά στην οθόνη και ενθάρρυνση της συμμετοχής του σε άλλες δραστηριότητες.
· Προώθηση του Παιχνιδιού Χωρίς Οθόνες: Ενθάρρυνση του παιχνιδιού σε εξωτερικούς χώρους, της φυσικής δραστηριότητας και των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων με συνομήλικους.
· Εκπαίδευση στην Κριτική Χρήση της Τεχνολογίας: Βοήθεια στα παιδιά να κατανοήσουν πότε και πώς να χρησιμοποιούν την τεχνολογία με τρόπο που να μην επηρεάζει την ψυχική τους υγεία και την ικανότητα συγκέντρωσης.
· Δημιουργία Τελετουργιών Ύπνου Χωρίς Οθόνες: Ενθάρρυνση της απομάκρυνσης από τις οθόνες τουλάχιστον μία ώρα πριν τον ύπνο για να βελτιωθεί η ποιότητα του ύπνου τους.
· Η τεχνολογία είναι αναπόφευκτη, αλλά με σωστή καθοδήγηση, τα παιδιά μπορούν να μάθουν να τη χρησιμοποιούν με τρόπους που ενισχύουν την ανάπτυξή τους χωρίς να επηρεάζουν αρνητικά την ικανότητά τους να συγκεντρώνονται και να μαθαίνουν.
