Περίπου 850 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη λειτουργία των νεφρών. Η χρόνια νεφρική νόσος, έχει εξελιχθεί σε μείζον πρόβλημα τα τελευταία χρόνια και απασχολεί την ιατρική κοινότητα και τη δημόσια υγεία, ενώ έχει εξελιχθεί σε μία από τις κυριότερες αιτίες θανάτου. .
Πρόκειται για μία σιωπηλή νόσο η οποία συνήθως δεν έχει συμπτώματα όμως η επίπτωσή της, σύμφωνα με αξιόπιστες μελέτες, αυξάνει συνεχώς σε όλο τον κόσμο. Έτσι ενώ το 1990 η νεφρική νόσος αποτελούσε την 36η κυριότερη αιτία θανάτου παγκοσμίως, το 2013 βρισκόταν στη 19η θέση και το 2017 στη 12η θέση. Υπολογίζεται ότι το 2040 η ΧΝΝ θα είναι 5η κυριότερη αιτία θανάτου παγκοσμίως.
Πάνω από 1εκ. πάσχοντες από Χρόνια Νεφρική Νόσο στην Ελλάδα
Ειδικότερα για την Ελλάδα, υπολογίζεται ότι περισσότεροι από ένα εκατομμύριο πολίτες πάσχουν από Χρόνια Νεφρική Νόσο κάποιου σταδίου ενώ περισσότεροι από 12.000 ασθενείς βρίσκονται σε τελικό στάδιο της νόσου (αιμοκάθαρση, περιτοναϊκή κάθαρση, μεταμόσχευση).
Ήδη από το 2013 η Ελλάδα (μαζί με τη Σιγκαπούρη και το Ισραήλ) περιλαμβάνεται στις χώρες στις οποίες η Χρόνια Νεφρική Νόσος είναι μέσα στις 10 συχνότερες αιτίες θανάτου του πληθυσμού.
Τα παραπάνω επισήμαναν στη διάρκεια συνέντευξης τύπου με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού (δεύτερη Πέμπτη του Μαρτίου) ο πρόεδρος Ελληνικής Νεφρολογικής Εταιρείας, καθηγητής Νεφρολογίας ΔΠΘ, Στυλιανός Παναγούτσος και ο πρόεδρος Διεθνούς Επιτροπής για την Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού, καθηγητής Νεφρολογίας Α.Π.Θ Βασίλειος Λιακόπουλος.
Πού οφείλεται η αύξηση των περιστατικών Χρόνιας Νεφρικής Ανεπάρκειας
Οι λόγοι της αύξησης της συχνότητας της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου φαίνεται να είναι η αύξηση της επίπτωσης του σακχαρώδη διαβήτη, της αρτηριακής υπέρτασης, της παχυσαρκίας αλλά και του προσδόκιμου επιβίωσης του πληθυσμού. Στους παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνονται:
• Οξεία Νεφρική Βλάβη
• Νεφρική νόσος που σχετίζεται με την εγκυμοσύνη
• Αυτοάνοσα νοσήματα (όπως συστηματικός ερυθηματώδης λύκος ή αγγειίτιδα)
• Χαμηλό βάρος γέννησης ή προωρότητα
• Απόφραξη στο ουροποιητικό σύστημα
• Συχνά επεισόδια νεφρολιθίασης (πέτρες στους νεφρούς)
• Περιγεννητικές ανωμαλίες που επηρεάζουν τους νεφρούς ή το ουροποιητικό σύστημα
• Σε χώρες χαμηλού εισοδήματος, η νεφρική νόσος συνδέεται συχνά με το θερμικό στρες σε αγρότες, με το δήγμα όφεος, με την έκθεση σε περιβαλλοντικές τοξίνες, φάρμακα και λοιμώξεις όπως ηπατίτιδα Β, C, HIV ή παρασιτώσεις.
Ο προσυμπτωματικός έλεγχος προστατεύει την υγεία των νεφρών
Οι δύο καθηγητές επισήμαναν ότι η Πολιτεία θα πρέπει να εντάξει στο πρόγραμμα πρόληψης και τις εξετάσεις για τη νεφρική νόσο ώστε να εντοπίζονται οι ασθενείς σε αρχικό στάδιο. Παράλληλα ανέφεραν ότι εάν δεν εντοπιστεί και δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, η ΧΝΝ μπορεί να προχωρήσει σε νεφρική ανεπάρκεια, οδηγώντας σε σοβαρές επιπλοκές και πρόωρη θνησιμότητα. Οι πληθυσμοί που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για εκδήλωση νεφρικής νόσου θα πρέπει να υποβάλλονται σε στοχευμένες εξετάσεις. Απλές, μη επεμβατικές και οικονομικά αποδοτικές εξετάσεις για πληθυσμούς υψηλού κινδύνου περιλαμβάνουν:
• Μετρήσεις αρτηριακής πίεσης για τον έλεγχο της υπέρτασης.
• Τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), ο οποίος είναι μια εκτίμηση του σωματικού λίπους βασισμένος στο ύψος και το βάρος του ασθενούς.
• Εξέταση ούρων: Η λευκωματίνη (ή αλβουμίνη) στα ούρα (αλβουμινουρία) βοηθά στην εκτίμηση της νεφρικής βλάβης. Ο λόγος λευκωματίνης προς κρεατινίνη ούρων (uACR) είναι προτιμότερος.
• Εξετάσεις Αίματος: Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη, γλυκόζη νηστείας ή γλυκόζη σε τυχαία μέτρηση για έλεγχο διαβήτη τύπου 2 και κρεατινίνη ορού (πιο ακριβής αν συνδυαστεί με την κυστατίνη C) χρησιμοποιείται για την εκτίμηση του ρυθμού σπειραματικής διήθησης και την αξιολόγηση της νεφρικής λειτουργίας.
Πολιτικές για την έγκαιρη διάγνωση παθήσεων των νεφρών
Οι πολιτικές έγκαιρης ανίχνευσης για τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης ΧΝΝ θα πρέπει να εφαρμόζονται παγκοσμίως με σκοπό αφενός τη μείωση του κόστους υγειονομικής περίθαλψης που σχετίζεται με τη νεφρική ανεπάρκεια και αφετέρου τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους.
• Οι κλινικοί γιατροί στην πρωτοβάθμια περίθαλψη καθώς και οι εργαζόμενοι πρώτης γραμμής στον τομέα της υγείας θα πρέπει να εκπαιδεύονται ώστε να ενσωματώνουν τους ελέγχους για πιθανότητα ύπαρξης ΧΝΝ στην καθημερινή πρακτική που αφορά στους πληθυσμούς υψηλού κινδύνου, ακόμη και όταν ο χρόνος και οι πόροι είναι περιορισμένοι.
• Οι έλεγχοι για πιθανότητα ύπαρξης ΧΝΝ θα πρέπει να ενσωματώνονται στις υπάρχουσες πρακτικές υγείας (όπως οι έλεγχοι κατά τη διάρκεια της κύησης και της μητρότητας, στον HIV, τη φυματίωση και σε άλλες μη μεταδοτικές ασθένειες) με στόχο τη μείωση του κόστους και την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας.
• Οι έλεγχοι μπορεί επίσης να πραγματοποιούνται και εκτός ιατρικών δομών, όπως π.χ. σε δημαρχεία ή εκκλησίες, ανάλογα με τους τοπικούς κανονισμούς και τους διαθέσιμους πόρους.
• Οι προσπάθειες θα πρέπει επίσης να επικεντρώνονται στην ευαισθητοποίηση του γενικού πληθυσμού, στην ενίσχυση των υπηρεσιών υγείας και στην εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων που ενδυναμώνουν τους ασθενείς.
8 χρυσοί κανόνες για την υγεία των νεφρών
Για την διατήρηση της υγείας των νεφρών σας υπάρχουν κάποιες βασικές οδηγίες που καλό θα ήταν να ακολουθεί κανείς:
- Να ασκείστε και να βρίσκεστε σε καλή φυσική κατάσταση
- Να ακολουθείτε μια υγιεινή διατροφή
- Να ελέγχετε και να ρυθμίζετε το σάκχαρο του αίματός σας
- Να ελέγχετε και να ρυθμίζετε την αρτηριακή σας πίεση
- Να ενυδατώνεστε επαρκώς
- Να μην καπνίζετε
- Να μην λαμβάνετε τακτικά μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα χωρίς την έγκριση γιατρού
Να ελέγχετε τη λειτουργία των νεφρών σας ειδικά αν έχετε έναν ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου για τη χρόνια νεφρική νόσο.