Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Η αποκρυπτογράφηση της ανοσολογικής προστασίας που προσφέρουν τα εμβόλια κατά της COVID-19 εξακολουθεί να αποτελεί βασική προτεραιότητα για την ιατρική έρευνα.
Για πρώτη φορά, Ιάπωνες ερευνητές κατόρθωσαν να κατηγοριοποιήσουν με ακρίβεια τον τρόπο που οι άνθρωποι αντιδρούν στα εμβόλια κατά του COVID-19. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι μια συγκεκριμένη ομάδα εμβολιασμένων ατόμων χάνει την προστασία του εμβολίου COVID-19 πιο γρήγορα από άλλες ομάδες, ακόμη κι αν αρχικά εμφανίζει υψηλότερα επίπεδα αντισωμάτων.
Ένα βασικό ζήτημα στην εποχή μετά την πανδημία του κορωνοϊού είναι η συνεχιζόμενη χορήγηση εμβολίων COVID-19. Με την εξέλιξη του ιού και την εμφάνιση νέων παραλλαγών, οι συστάσεις για τον εμβολιασμό προσαρμόζονται συνεχώς ώστε να παρέχουν τη μέγιστη δυνατή προστασία στον πληθυσμό.
Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το ανοσοποιητικό μας σύστημα ανταποκρίνεται και διατηρεί την προστασία μετά τον εμβολιασμό είναι καθοριστική τόσο για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των υπαρχόντων εμβολίων όσο και για την ανάπτυξη νέων, πιο στοχευμένων στρατηγικών πρόληψης.
Τέσσερα πρότυπα ανοσολογικής απόκρισης
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Ναγκόγια, στην Ιαπωνία, παρακολούθησαν 2.526 άτομα για 18 μήνες, καταγράφοντας τη δυναμική των αντισωμάτων τους από τον αρχικό εμβολιασμό έως τις ενισχυτικές δόσεις.
Στόχος της μελέτης ήταν να διερευνήσουν γιατί η ανοσία δεν διαρκεί το ίδιο σε όλα τα άτομα και ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τη διάρκεια και την ποιότητα της προστασίας.
Με τη χρήση μαθηματικών μοντέλων και ανάλυσης τεχνητής νοημοσύνης, οι ερευνητές ταξινόμησαν τα πρότυπα ανοσολογικής απόκρισης σε τέσσερις διακριτές κατηγορίες:
• Άτομα με ανθεκτική ανοσολογική απόκριση (durable responders): Τα άτομα αυτά διατήρησαν υψηλά επίπεδα αντισωμάτων για μεγάλο χρονικό διάστημα.
• Άτομα με ταχεία πτώση αντισωμάτων (rapid-decliners): Τα άτομα αυτά ξεκίνησαν με ισχυρή ανοσολογική απόκριση αλλά παρουσίασαν απότομη πτώση των αντισωμάτων.
• Άτομα με αδύναμη ανοσολογική απόκριση (vulnerable responders): Τα άτομα αυτά παρήγαγαν εξαρχής χαμηλά επίπεδα αντισωμάτων τα οποία μειώθηκαν γρήγορα.
• Άτομα με ενδιάμεση ανοσολογική απόκριση (intermediate responders): Τα άτομα αυτά παρουσίασαν μέτρια επίπεδα αντισωμάτων και μέτρια προστασία.
Τα ευρήματα έδειξαν ότι μετά τη χορήγηση της αναμνηστικής δόσης, το 29% των συμμετεχόντων ανήκε στην ομάδα ατόμων με ανθεκτική ανοσολογική απόκριση, το 28% στην ομάδα ατόμων με αδύναμη ανοσολογική απόκριση, το 19% στην ομάδα των ατόμων με ταχεία πτώση των αντισωμάτων, ενώ τα υπόλοιπα άτομα παρουσίασαν ενδιάμεσα μοτίβα ανοσολογικής απόκρισης.
Αν και οι διαφορές στα ποσοστά εμφάνισης λοιμώξεων μεταξύ των ομάδων δεν ήταν ιδιαίτερα μεγάλες, παρατηρήθηκε ότι τα άτομα με ταχεία πτώση των αντισωμάτων και τα άτομα με αδύναμη ανοσολογική απόκριση παρουσίασαν λοιμώξεις ελαφρώς νωρίτερα σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ομάδες.
Η καθοριστική σημασία των αντισωμάτων IgA(S)
Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι τα άτομα που εμφάνισαν λοίμωξη είχαν χαμηλότερα επίπεδα αντισωμάτων IgA(S) στο αίμα τους λίγες εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό, κάτι που τους έκανε πιο εκτεθειμένους απέναντι στον ιό. Τα IgA(S) αντισώματα εντοπίζονται κυρίως στη μύτη και τον φάρυγγα, όπου αποτελούν την πρώτη γραμμή άμυνας έναντι των αναπνευστικών ιών.
Σημαντικό εύρημα ήταν η ισχυρή συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων IgA(S) στο αίμα και στη ρινική κοιλότητα, γεγονός που σημαίνει ότι μια απλή αιματολογική εξέταση μπορεί να αντικατοπτρίζει αξιόπιστα το επίπεδο τοπικής ανοσίας στο ανώτερο αναπνευστικό. Η μέτρηση αυτών των αντισωμάτων ενδέχεται να βοηθήσει στον εντοπισμό ατόμων με αυξημένο κίνδυνο επαναλοίμωξης, ειδικά σε ευάλωτους πληθυσμούς.
Η σημασία της παρακολούθησης των αντισωμάτων με την πάροδο του χρόνου
Τα ευρήματα αποκάλυψαν ότι ο ρυθμός μείωσης των αντισωμάτων είναι ένας σημαντικός δείκτης κινδύνου. Οι τακτικές μετρήσεις των επιπέδων IgA(S) θα μπορούσαν να βοηθήσουν στον εντοπισμό των ατόμων που χρειάζονται νωρίτερα ενισχυτικές δόσεις ή επιπλέον μέτρα προστασίας.
«Αν και τα άτομα της ομάδας με ταχεία πτώση αντισωμάτων εμφάνισαν αρχικά ισχυρή ανοσολογική απόκριση, νόσησαν νωρίτερα από άλλες ομάδες. Οι απλές μετρήσεις IgG αντισωμάτων στο αίμα δεν μπορούσαν να δείξουν αυτόν τον κίνδυνο. Μόνο η παρακολούθηση των αντισωμάτων σε βάθος χρόνου μπορεί να αποκαλύψει αυτό το μοτίβο», εξηγεί ο Δρ. Shingo Iwami, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.
Προς εξατομικευμένες στρατηγικές εμβολιασμού
Σύμφωνα με τους ερευνητές του Πανεπιστημίου Ναγκόγια, αυτή η μελέτη είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς φωτίζει για πρώτη φορά τον μηχανισμό πίσω από την άνιση διάρκεια της ανοσίας μετά τον εμβολιασμό κατά της COVID-19.
Ωστόσο, όπως υπογραμμίζουν οι ερευνητές, απαιτείται περαιτέρω έρευνα για τον εντοπισμό των βιολογικών μηχανισμών που οδηγούν σε ταχεία πτώση των αντισωμάτων μετά τον εμβολιασμό.
Η κατανόηση αυτών των μηχανισμών είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη πιο στοχευμένων στρατηγικών εμβολιασμού αλλά και για να καθοριστεί ποια άτομα μπορεί να χρειάζονται νωρίτερα αναμνηστικές δόσεις των εμβολίων.
Τα ευρήματα της μελέτης δημοσιεύτηκαν στο Science Translational Medicine.