Η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου είναι από τα πιο οδυνηρά συναισθήματα που μπορεί να βιώσει ένα παιδί.
Ο Δημήτρης Κουτζαμάνης, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας & Σύμβουλος Πένθους εξηγεί στο DailyPharmaNews ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος για να μιλήσουμε στα μικρά παιδιά για τον θάνατο και ποιες φράσεις θα πρέπει να αποφεύγουμε.
Ο θάνατος συμβαίνει και όσο κι αν οι ενήλικες προσπαθούν, δεν μπορούν να προστατεύσουν τα παιδιά από την έκθεση σε αυτόν. Ο μόνος τρόπος να τα βοηθήσουν είναι να σταθούν υποστηρικτικά δίπλα τους.
Παράγοντες που θα επηρεάσουν την κατανόηση του παιδιού είναι η ηλικία, η προσωπικότητά του, οι προηγούμενες εμπειρίες του, και το περιβάλλον που ζει. Το παιδί δέχεται μηνύματα για το αν θα εκφράσει ή όχι τα συναισθήματα και τις απορίες του για το θάνατο μέσα από τη συμπεριφορά των ενηλίκων.
Προσαρμόζουμε τη γλώσσα και τις λέξεις ανάλογα με το επίπεδο κατανόησης του ενώ ταυτόχρονα είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι δεν χρειάζεται να έχουμε «για όλα» απαντήσεις. Αν δεν είμαστε βέβαιοι για την απάντηση ας πούμε: «Δεν γνωρίζω την απάντηση, θα το ψάξω και θα σου απαντήσω».
Χρησιμοποιούμε τις λέξεις «νεκρός», «νεκροταφείο», «θάνατος». Οι λέξεις αυτές εμπεριέχουν το αμετάκλητο που βοηθά στην έναρξη το πένθους. Οτιδήποτε άλλο, όπως «έφυγε», «τον χάσαμε», «έγινε αστεράκι», «τον πήρε ο Θεός» δημιουργεί στο παιδί σύγχυση, φόβο και άγχος. Για παράδειγμα μπορεί να πούμε: «Φεύγω να πάω για ψώνια» και αυτό να θέσει σε συναγερμό στο παιδί την αγωνία: «Εσύ άραγε θα γυρίσεις;»
Διαβεβαιώνουμε το παιδί ότι το νεκρό σώμα δεν έχει ανάγκες. Δεν πεινά, δεν πονά. Αυτό μετριάζει το άγχος του για τον νεκρό. Μπορούμε επίσης να επικοινωνήσουμε και τη φυσική διεργασία της αποσύνθεσης στο χώμα ή της καύσης.
Ταυτόχρονα μοιραζόμαστε τα δικά μας επώδυνα συναισθήματα για την απώλεια. Καθώς η διαχείριση της απώλειας είναι μια δεξιότητα καινούρια, γινόμαστε πρότυπο για αυτά.
Εξηγούμε τα τελετουργικά ταφής ή καύσης και του δίνουμε την επιλογή να συμμετέχει σε αυτά. Παράδειγμα «στο νεκροταφείο θα είναι πολλοί άνθρωποι που αγαπούσαν το μπαμπά σου. Θα κλαίνε γιατί λυπούνται που έχει πεθάνει».
Σε ηλικίες έως εννιά ετών η έννοια της ψυχής είναι αδύνατο να γίνει κατανοητή. Εάν ακολουθούμε ένα πνευματικό δρόμο μπορούμε να μιλήσουμε για αυτόν, χωρίς να προσπαθήσουμε να τον επιβάλλουμε. Μπορούμε να πούμε: «Εγώ πιστεύω ότι οι άνθρωποι θα συναντηθούμε στον παράδεισο και αυτό με ανακουφίζει. Εσύ μπορείς μεγαλώνοντας να βρεις το δικό σου δρόμο».
Διαβεβαιώνουμε τα παιδιά ότι δεν φταίνε αυτά για το θάνατο, αφαιρώντας τους την ενοχή που μπορεί να νοιώθουν ότι με ένα μαγικό τρόπο έχουν συμβάλλει και τα καθησυχάζουμε ότι θα τα φροντίσουμε.
Η ειλικρίνεια για το θάνατο δεν εντείνει τον πόνο ή τη θλίψη που νοιώθουν. Αντίθετα λειτουργεί προστατευτικά για αυτά και δημιουργεί ένα ασφαλές περιβάλλον να εκφραστούν.