Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη
Τα αντισυλληπτικά χάπια συγκαταλέγονται στις πιο διαδεδομένες και αξιόπιστες μεθόδους πρόληψης ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης παγκοσμίως. Ωστόσο, γύρω από τη χρήση τους εξακολουθούν να πλανώνται ερωτήματα, φόβοι και παρανοήσεις, με σημαντικότερο, ίσως, το κατά πόσο μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο, και ειδικά για καρκίνο του ήπατος.
Μια νέα μεγάλη μελέτη από το Ηνωμένο Βασίλειο έρχεται να ξεκαθαρίσει το τοπίο, φέρνοντας καθησυχαστικά –αλλά και εξαιρετικά χρήσιμα– ευρήματα. Ας δούμε τι ισχύει, τι όχι και τι πρέπει κάθε γυναίκα να γνωρίζει για την ασφάλεια των ορμονικών αντισυλληπτικών.
Ορμονικά χάπια: Αποτελεσματικά αλλά όχι εντελώς αθώα
Τα συνδυασμένα ορμονικά αντισυλληπτικά χάπια, που περιέχουν οιστρογόνα και προγεστερινοειδή, αποτελούν επιλογή πρώτης γραμμής για εκατομμύρια γυναίκες. Παρότι είναι γενικά ασφαλή, δεν είναι εντελώς χωρίς κινδύνους. Όπως εξηγούν οι ειδικοί της Θεραπευτικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» (Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ), μεταξύ των οποίων η Καθ. Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, η Δρ. Μαρία Καπαρέλου και ο Καθ. Θάνος Δημόπουλος δύο βασικά σημεία χρήζουν προσοχής:
· Φλεβική θρομβοεμβολή: Πρόκειται για τη δημιουργία θρόμβων στο φλεβικό σύστημα, που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές καταστάσεις όπως πνευμονική εμβολή. Η χρήση αντισυλληπτικών αυξάνει τον σχετικό κίνδυνο θρόμβωσης κατά 2 έως 4 φορές σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό, ιδίως στους πρώτους έξι μήνες χρήσης ή σε γυναίκες με προδιάθεση (π.χ. κληρονομική θρομβοφιλία, οικογενειακό ιστορικό).
· Αρτηριακά συμβάματα: Παρατηρείται μικρή αύξηση στον κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα του μυοκαρδίου, ειδικά σε γυναίκες άνω των 35 ετών που καπνίζουν ή έχουν προϋπάρχοντα καρδιομεταβολικά νοσήματα (όπως υπέρταση ή διαβήτη).
Αντισύλληψη και καρκίνος: Μικτά τα δεδομένα
Το κεφάλαιο «καρκίνος» είναι, ίσως, το πιο ευαίσθητο και πολύπλοκο, όταν μιλάμε για τη μακροχρόνια χρήση των χαπιών. Οι υπάρχουσες μελέτες αποτυπώνουν ένα ανάμεικτο τοπίο:
· Ήπια αύξηση του κινδύνου έχει καταγραφεί για καρκίνο του μαστού και καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, κυρίως, όταν η χρήση υπερβαίνει τα πέντε χρόνια.
· Από την άλλη, έχει τεκμηριωθεί σαφής προστατευτική δράση των αντισυλληπτικών απέναντι στον καρκίνο των ωοθηκών και του ενδομητρίου, με μείωση του σχετικού κινδύνου κατά 30% έως 50%. Ορισμένα δεδομένα δείχνουν και προστασία έναντι του καρκίνου του παχέος εντέρου.
Νέα μελέτη: Τα αντισυλληπτικά δεν αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του ήπατος
Ένα από τα πιο σημαντικά ευρήματα των τελευταίων ετών προέρχεται από μια πρόσφατη βρετανική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό The Lancet Oncology. Η μελέτη βασίστηκε σε στοιχεία από δύο τεράστιες βάσεις δεδομένων – το Million Women Study (MWS) και το UK Biobank – εστιάζοντας στον πιθανό συσχετισμό ανάμεσα στη χρήση αντισυλληπτικών και την εμφάνιση καρκίνου του ήπατος.
Τι έδειξαν τα αποτελέσματα:
· Στο Million Women Study, συμμετείχαν πάνω από 1,3 εκατομμύρια γυναίκες (774.050 χρήστριες χαπιών και 530.974 μη χρήστριες). Σε διάστημα παρακολούθησης 21,4 ετών, καταγράφηκαν 2.765 περιπτώσεις καρκίνου του ήπατος. Η ανάλυση δεν έδειξε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων.
· Στο UK Biobank, οι ερευνητές παρακολούθησαν 253.408 γυναίκες (206.118 χρήστριες και 47.290 μη χρήστριες) για διάστημα 12,6 ετών. Καταγράφηκαν 191 περιπτώσεις καρκίνου ήπατος, χωρίς καμία σημαντική αύξηση κινδύνου στους χρήστες των χαπιών.
Τι δείχνουν τα συνολικά δεδομένα
Οι επιστήμονες προχώρησαν και σε μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση που περιλάμβανε 23 επιμέρους μελέτες και πάνω από 5.400 περιστατικά καρκίνου του ήπατος. Συμπέρασμα; Δεν προκύπτει ουσιαστική συσχέτιση ανάμεσα στη χρήση αντισυλληπτικών και την εμφάνιση της νόσου.
Αν και σε γυναίκες με χρήση διάρκειας άνω των πέντε ετών παρατηρήθηκε ελαφρά αύξηση του κινδύνου, αυτό δεν κρίθηκε σημαντικό και μπορεί να σχετίζεται με συνοδούς παράγοντες και όχι με την ίδια τη χρήση των χαπιών. Μάλιστα, η μικρή αυτή αύξηση εμφανίστηκε τόσο για ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα όσο και για ενδοηπατικό χολαγγειοκαρκίνωμα, χωρίς σαφή διαχωρισμό.
Τι να κρατήσουμε
Παρόλο που κάθε φαρμακευτική αγωγή ενέχει κινδύνους, η μεγάλη εικόνα που προκύπτει από την ανάλυση των ερευνών είναι καθησυχαστική:
-Τα αντισυλληπτικά χάπια δεν αυξάνουν ουσιαστικά τον κίνδυνο για καρκίνο του ήπατος.
-Η πιθανή μικρή αύξηση με μακροχρόνια χρήση είναι στατιστικά αβέβαιη.
-Η προστατευτική δράση απέναντι σε άλλους τύπους καρκίνου είναι τεκμηριωμένη.
-Οι γνωστοί κίνδυνοι αφορούν θρόμβωση και καρδιαγγειακά επεισόδια, ιδίως σε γυναίκες με παράγοντες κινδύνου.
Και τελικά… είναι ασφαλή;
Η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών παραμένει μία από τις ασφαλέστερες και πιο αποτελεσματικές μεθόδους αντισύλληψης, αρκεί να γίνεται υπό ιατρική καθοδήγηση και με βάση το ατομικό ιατρικό ιστορικό κάθε γυναίκας.
Μιλήστε με τον γυναικολόγο σας, ενημερωθείτε, και μη διστάσετε να ρωτήσετε για εναλλακτικές εάν έχετε ατομικούς παράγοντες κινδύνου. Η γνώση είναι δύναμη και η σωστή πληροφόρηση το πιο ισχυρό εργαλείο για υγιείς αποφάσεις στη ζωή κάθε γυναίκας.