Σύμφωνα με ένα παλιό αφρικανικό γνωμικό, «τρεις φορές πονάει η αγάπη: όταν σε κόβουν, όταν παντρεύεσαι και όταν γεννάς». Η Aminata Traoré είναι συγγραφέας και ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μιλά αποκλειστικά στο Dailypharmanews.gr για την απάνθρωπη πρακτική του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων την οποία βίωσε και η ίδια σε ηλικία μόλις 8 ετών.
Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη
«Γεννήθηκα, μεγάλωσα και ζω στην Ακτή Ελεφαντοστού. Παρά το γεγονός ότι το 1998 η χώρα μου ψήφισε νόμο που απαγορεύει τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων, η Ακτή Ελεφαντοστού εξακολουθεί να είναι μία από τις 29 αφρικανικές χώρες που εφαρμόζουν ακόμη και σήμερα αυτή την πρακτική.
Το θετικό είναι ότι τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μια πτώση των ποσοστών στους ακρωτηριασμούς στην χώρα μου, καθώς από το 43% των ακρωτηριασμών κατορθώσαμε να πέσουμε στο 36%. Από την άλλη, είναι θετικό ότι οι άνθρωποι, τα ΜΜΕ και οι αρχές του κράτους δείχνουν πλέον μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το θέμα αυτό. Πρόσφατα μάλιστα το Υπουργείο Γυναικών, Οικογένειας και Παιδιών έθεσε σε εφαρμογή μια εθνική στρατηγική για την καταπολέμηση της βίας λόγω φύλου, συμπεριλαμβανομένου και του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων.
Ήμουν 8 ετών όταν η γιαγιά μου, που έμενα μαζί της κατά τη διάρκεια των σχολικών διακοπών, εκμεταλλευόμενη την απουσία των γονιών μου και χωρίς να τους ενημερώσει, με υπέβαλε στον αποτρόπαιο και επώδυνο ακρωτηριασμό των γεννητικών μου οργάνων. Το ότι οι γονείς μου δεν είχαν συμμετοχή σε όλο αυτό μου το εκμυστηρεύτηκε ο πατέρας μου λίγο πριν φύγει από την ζωή.
Το να μιλάς για το θέμα αυτό δημόσια, δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Το γνωρίζω καλά αυτό ως θύμα και η ίδια της πρακτικής αυτής. Κάποια στιγμή όμως βρήκα τη δύναμη να μιλήσω ανοιχτά και να πω την αλήθεια μου μέσα από το γράψιμο ενός βιβλίου. Το γράψιμο ήταν για μένα ο καλύτερος τρόπος να εξωτερικεύσω αυτήν την οδυνηρή εμπειρία. Το να γκρεμίσω τον τοίχο της σιωπής μου και να μιλήσω ανοιχτά για τον πόνο που κατέτρωγε την ψυχή μου, με βοήθησε να θεραπευτώ ψυχολογικά και να αποκτήσω ξανά τον έλεγχο και την κυριότητα του σώματός μου. Όλες εκείνες οι δύσκολες στιγμές που βίωσα τις μετέτρεψα σε δύναμη για να προχωρήσω στην ζωή μου αλλά και για να συνεισφέρω όσο μπορώ στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, εντός και εκτός της χώρας μου, ενάντια στο γυναικείο ακρωτηριασμό.
Οι λόγοι που υποβάλλονται τα κορίτσια σε αυτήν την πρακτική είναι πολλοί και διαφορετικοί. Οι σημαντικότεροι θα έλεγα ότι είναι η διατήρηση της παρθενίας, η οποία θεωρείται το «γυναικείο ιδανικό» στο γάμο, η βελτίωση της ανδρικής σεξουαλικής ευχαρίστησης , που επιτυγχάνεται μέσα από την σμίκρυνση του κόλπου ή του κολπικού στομίου δια της ραφής, η απαγόρευση πρόσβασης στον γυναικείο οργασμό καθώς, όπως λένε οι υποστηρικτές του ακρωτηριασμού, θεωρείται «ανθυγιεινός», ο φόβος ότι η κλειτορίδα θα … δηλητηριάσει τον άνδρα ή το παιδί κατά τη γέννηση ( ! ) και πολλοί άλλοι, ανάλογα με την παράδοση και τα έθιμα της κάθε κοινότητας και της κάθε χώρας.
Υπάρχει ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα στο βιβλίο μου που περιγράφει ακριβώς την νοοτροπία και τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν οι γονείς για να πείσουν το υποψήφιο θύμα, που δεν είναι άλλο από την ίδια τους την κόρη. Στο συγκεκριμένο απόσπασμα η μητέρα της ηρωίδας μου -που είναι μαθήτρια λυκείου και δεν θέλει να ακρωτηριαστεί – προσπαθεί να την πείσει για την αναγκαιότητα του ακρωτηριασμού: «Κόρη μου, ξέρεις ότι γενιές τώρα κάθε νεαρό κορίτσι για να είναι άξιο του ονόματος του πρέπει να κάνει την «επέμβαση». Εάν δεν την κάνεις, δεν θα μπορέσεις να ενσωματωθείς στην κοινότητα. Θα σε παρενοχλούν και θα σε ειρωνεύονται οι συνομήλικοί σου. Και το πιο σοβαρό είναι ότι κανένας άντρας δεν θα σε ζητήσει σε γάμο. Όμως, δεν είσαι μόνο εσύ το θέμα παιδί μου. Υπάρχει και η οικογένειά σου που θα τιμηθεί μέσα από αυτή τη διαδικασία. Σκέψου κι εμένα, πως θα βγω έξω από το σπίτι; Εάν επιμείνεις στην άρνησή σου, δεν θα τολμώ πια να κοιτάξω κατάματα τους ανθρώπους του χωριού, κανείς δεν θα με υπολογίζει και κανείς δεν θα με εκτιμάει. Σε ικετεύω κόρη μου, μην φέρεις ντροπή και ταπείνωση στην οικογένειά μας!».
«Ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων σε σημαδεύει για πάντα»
Ο ακρωτηριασμός γίνεται χωρίς αναισθησία και ο πόνος που βιώνουν τα κορίτσια είναι απερίγραπτος. Οι συνέπειες μετά από μια τέτοια «επέμβαση» είναι δυστυχώς πολλές και σημαδεύουν για πάντα την ψυχή και το σώμα της γυναίκας. Οι άμεσες πιθανές συνέπειες είναι οι φρικτοί πόνοι, η ακατάσχετη αιμορραγία, η ουρολοίμωξη, ο κίνδυνος μόλυνσης από HIV και ηπατίτιδα Β και C, το οίδημα ή η νέκρωση των γεννητικών ιστών, η αποπληξία, ακόμη και ο θάνατος. Οι μακροχρόνιες επιπλοκές μπορεί να περιλαμβάνουν την επώδυνη ούρηση, την ακράτεια ούρων, τα αποστήματα, τη στειρότητα, τον πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή, τις σοβαρές επιπλοκές κατά τον τοκετό, τα χρόνια ψυχολογικά προβλήματα. Σε κάποιες περιπτώσεις, πολλά χρόνια μετά τον ακρωτηριασμό, η γυναίκα μπορεί να αναγκαστεί να υποστεί μετά το γάμο ή πριν τον τοκετό από-συρραφή ή επανα-συρραφή.
«Οι γυναίκες πρέπει να σπάσουν τον τοίχο της σιωπής»
Βρισκόμαστε στο έτος 2023 και δυστυχώς η πρακτική του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων εξακολουθεί να υφίσταται. Παρόλα αυτά παραμένω αισιόδοξη ότι θα έρθει η στιγμή που θα υπάρξει μια γενιά χωρίς ακρωτηριασμούς. Η αισιοδοξία μου πηγάζει από το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε καταγράψει πτώση των ποσοστών των ακρωτηριασμών σε αρκετές αφρικανικές χώρες. Μπορούμε πια και συζητάμε περισσότερο ανοιχτά για αυτό το θέμα ταμπού. Οι αγώνες των γυναικών για την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, οι δημόσιες συζητήσεις που πλέον γίνονται συχνότερα, η χρήση των μέσων ενημέρωσης και η δέσμευση των κοινοτικών και θρησκευτικών ηγετών συνέβαλαν σημαντικά στην μείωση των ποσοστών ακρωτηριασμού των γυναικών σε πολλές χώρες.
Ωστόσο, παρά την όποια πρόοδο έχει σημειωθεί, εκατομμύρια κορίτσια κάθε χρόνο εξακολουθούν να ακρωτηριάζονται εξαιτίας της άγνοιας και της προκατάληψης. Αυτό που λέω πάντα στις γυναίκες και στις ομιλίες μου είναι πως, οι γυναίκες πρέπει να αγωνιστούν για τα όνειρά τους, να σπουδάσουν, κι όταν γίνουν μητέρες να φροντίσουν για την εκπαίδευση των παιδιών τους και ιδιαίτερα των κοριτσιών. Είναι πολύ σημαντικό, για παράδειγμα, να ενημερώνουν τις κόρες τους για το θέμα της εγκυμοσύνης. Τα κορίτσια δεν πρέπει να αφήνουν την εκπαιδευτική διαδικασία και το σχολείο για κανέναν λόγο.
Μπροστά στην απροκάλυπτη βία μια είναι η λύση, οι γυναίκες πρέπει να γκρεμίσουν τον τοίχο της σιωπής, να μιλήσουν και να ζητήσουν βοήθεια. Ας ενώσουμε όλες εμείς οι γυναίκες τη φωνή μας και ας μεταδώσουμε παντού την σπαραχτική κραυγή όλων εκείνων των γυναικών και των κοριτσιών που είναι θύματα βίας».
Η Aminata Traoré, γνωστή με το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Hamitraoré, είναι Λέκτορας Λογοτεχνίας, δυναμική ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα και συγγραφέας του αυτοβιογραφικού βιβλίου «Couteau brûlant» («Το καυτό μαχαίρι»). Είναι επίσης ιδρύτρια και πρόεδρος του Ιδρύματος Gnitrésor, μέσα από το οποίο αγωνίζεται για την ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και προστασία των κοριτσιών στην Ακτή Ελεφαντοστού. Το 2018 τιμήθηκε με το Γαλλο-γερμανικό Βραβείο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και το Κράτος Δικαίου, το οποίο αφιέρωσε σε όλα αυτά τα θύματα της βίας λόγω φύλου.