Στην Ελλάδα δεν υπάρχει καμία επίσημη καταγραφή για τους αυτοτραυματισμούς, όπως συμβαίνει με τις απόπειρες αυτοκτονίας.
Η 1η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τον Αυτοτραυματισμό (Self-Injury Awareness Day).
Ο αυτοτραυματισμός ορίζεται ως η «σκόπιμη πρόκληση σωματικής βλάβης στον ίδιο τον εαυτό συνήθως χωρίς αυτοκτονική πρόθεση και για σκοπούς κοινωνικά μη αποδεκτούς». Οι πιο κοινές μέθοδοι του αυτοτραυματισμού είναι η κοπή δέρματος, που αντιπροσωπεύει το 70-90% των αυτοτραυματισμών, το χτύπημα στο κεφάλι, το οποίο αντιπροσωπεύει το 21–44% των περιπτώσεων και η καύση, που αντιπροσωπεύει 15–35% των αυτοτραυματισμών.
Άλλες λιγότερο συχνές μέθοδοι αυτοτραυματισμού είναι το τράβηγμα των μαλλιών, το ξύσιμο του δέρματος, η παρέμβαση σε επούλωση πληγών, το χτύπημα του σώματος με γροθιές ή αντικείμενα, η σκόπιμη έκθεση σε λοίμωξη ή τοξίνη, η κατανάλωση επιβλαβών υγρών, επιβλαβών ουσιών ή υψηλών δόσεων μιας ουσίας.
Πολλοί ερευνητές προσδιορίζουν την εφηβεία ως ηλικία έναρξής του αυτοτραυματισμού και ειδικότερα τις ηλικίες 9 με 15, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να παρουσιαστεί και σε μεγαλύτερες ηλικίες ή και κατά την ενηλικίωση. Στις περισσότερες περιπτώσεις αποτελεί μία διεργασία κατά την οποία το άτομο συνήθως προσπαθεί να αισθανθεί καλύτερα ή να διαχειριστεί αυτό που βιώνει και όχι να βάλει τέλος στην ζωή του, όπως φαίνεται και από τον παραπάνω ορισμό.
Ο αριθμός των ατόμων που αυτοτραυματίζονται είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτά τα άτομα που πραγματοποιούν απόπειρες αυτοκτονίας, όπως και από εκείνα που αυτοκτονούν. Δεν υπάρχει καμία επίσημη καταγραφή στην χώρα μας για τους αυτοτραυματισμούς, όπως συμβαίνει με τις απόπειρες αυτοκτονίας. Ακόμη και όταν υπάρχουν επίσημα στατιστικά δεδομένα όπως σε κάποιες χώρες του εξωτερικού, εντούτοις, δεν είναι τόσο αντιπροσωπευτικά, καθώς αφορούν μόνο τους αυτοτραυματισμούς που παρουσιάζονται στις μονάδες υγείας.
Με βάση την διεθνή βιβλιογραφία, εκτιμάται ότι το 10% με 15% των εφήβων αυτοτραυματίζεται. Η πλειοψηφία αυτών συνήθως δεν ζητά βοήθεια κάτι που καθιστά αυτό το ποσοστό πολύ μεγαλύτερο από ότι καταγράφεται στην πραγματικότητα. Επιπλέον, σε μελέτες ψυχολογικών αυτοψιών έχει βρεθεί ότι ένα ποσοστό των αυτοχείρων που αγγίζει το 18% είχε ιστορικό αυτοτραυματισμού.
Ένα άτομο που αυτοτραυματίζεται δεν «επιζητεί την προσοχή», ούτε είναι «χειριστικό». Ο αυτοτραυματισμός ως συμπεριφορά μπορεί να λειτουργήσει για τους εφήβους με διάφορους τρόπους, όπως με το :
-Να εκφράζουν και να ρυθμίζουν τα συναισθήματά τους τα οποία δεν μπορούν να πάρουν λεκτική μορφή.
-Να ανακουφίζονται από την εσωτερική ένταση, τον πόνο και την πίεση που αισθάνονται.
-Να επικεντρώνονται στο σωματικό αντί να εστιάζουν στον συναισθηματικό πόνο.
-Να ελέγχουν τουλάχιστον το σώμα τους, γιατί αισθάνονται πως δεν έχουν την δυνατότητα να ελέγξουν τίποτα άλλο.
-Να αυτοτιμωρούνται.
-Να μειώνουν το αίσθημα του κενού και του μουδιάσματος που βιώνουν ώστε να επανασυνδέονται με τον εαυτό τους.
-Να επικοινωνήσουν με τους άλλους.
-Να βάλουν όρια ή να επηρεάσουν το περιβάλλον τους.
-Να αποτρέψουν μία ενδεχόμενη απόπειρα αυτοκτονίας.
Παρόλο που ο αυτοτραυματισμός συνήθως δεν γίνεται με πρόθεση τον θάνατο, τα άτομα που αυτοτραυματίζονται μπορεί να προκαλέσουν ακούσια στον εαυτό τους βαθιά τραύματα ή να επιφέρουν σοβαρές επιπτώσεις και προβλήματα στο σώμα τους όπως, λοιμώξεις ή μολύνσεις ή ακόμη και να έχουν σημαντική απώλεια αίματος, συνέπειες που μπορούν όμως να έχουν εν τέλει τον θάνατο ως αποτέλεσμα.
Επιπρόσθετα, η αποφυγή επαναλαμβανόμενων και επίμονων αυτοτραυματισμών είναι κρίσιμης σημασίας, καθώς μπορούν να αποτελέσουν ισχυρό παράγοντα κινδύνου αυτοκτονίας κατά την ενήλικη ζωή, λόγω των επιπτώσεών τους στην σωματική και ψυχική υγεία του ατόμου. Ακόμη, σε αυτές τις ηλικίες είναι πιο συχνές οι μιμητικές συμπεριφορές, γεγονός που εντείνει την αναγκαιότητα της έγκαιρης κατανόησης και προστασίας των ευάλωτων εφήβων.
ΚΛΙΜΑΚΑ – Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας
Οι υπεύθυνοι στο Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας – ΚΛΙΜΑΚΑ έρχονται σχεδόν καθημερινά σε επαφή με ανθρώπους που αυτοτραυματίζονται είτε δια ζώσης ως χρήστες των υπηρεσιών μας αλλά και από τις κλήσεις τους στην 24ωρη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία 1018, όπως και της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας μέσω του αντίστοιχου e-mail help@suicide-help.gr.
Ιδιαίτερα κατά τα τελευταία έτη, οι κλήσεις και τα ηλεκτρονικά μηνύματα των νέων που αυτοτραυματίζονται (ηλικίες από 14 έως 17) έχουν αυξηθεί αισθητά εγείροντας ανησυχίες σχετικά την αύξηση αυτών των συμπεριφορών και των επιπτώσεών τους στην ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων. Αυτό βρίσκεται σε συμφωνία και με τα αιτήματα που λαμβάνει το Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας από φορείς της εκπαιδευτικής κοινότητας αναφορικά με την λήψη κατευθυντήριων γραμμών πρόληψης της αυτοκτονίας στο σχολικό περιβάλλον και διαχείρισης των αυτοτραυματικών συμπεριφορών και αυτοκτονικών σκέψεων των μαθητών, δεδομένου του γεγονότος ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτών παρουσιάζονται στην σχολική κοινότητα.
Ο εντοπισμός και η έγκαιρη παρέμβαση και παροχή βοήθειας των ατόμων που αυτοτραυματίζονται ιδιαίτερα σε μία περίοδο κρίσιμη για την συναισθηματική ανάπτυξη όπως η εφηβεία μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες εκδήλωσης ψυχικών διαταραχών και αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών κατά την ενήλικη ζωή.
-Εάν είστε γονέας και έχετε αντιληφθεί ή έχετε την υποψία ότι το παιδί σας αυτοτραυματίζεται
-Εάν είστε εκπαιδευτικός και έχετε εντοπίσει κάποιον μαθητή που αυτοτραυματίζεται ή κάνει σκέψεις να βλάψει τον εαυτό του
-Εάν είσαι έφηβος ή γνωρίζεις κάποιον που αυτοτραυματίζεται ή έχει σκέψεις να κάνεις κακό στον εαυτό σου
Καλέστε στο 1018, την 24ωρη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία με αστική χρέωση ή στο 210 3417162-3. Οι κλήσεις είναι ανώνυμες και εμπιστευτικές.
Επίσης, μπορείτε να στείλετε e-mail στο help@suicide-help.gr.
Περισσότερες πληροφορίες: suicide-help.gr