Γράφει ο Πάρης Παπαχρήστος, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc.,Ιδρυτής του medNutrition.gr – Συγγραφέας
Ο υπερθυρεοειδισμός είναι μια διαταραχή όπου ο θυροειδής σου αδένας υπερεκκρίνει τις θυροειδικές ορμόνες. Εξαιτίας της υπερέκκρισης των ορμονών αυτών μπορεί να αυξηθεί ο μεταβολισμός σου το οποίο θα φέρει διάφορα άλλα συμπτώματα με την σειρά του.
Ως διαιτολόγος, έχω συναντήσει αρκετούς ανθρώπους που επηρεάζονται από αυτή την κατάσταση. Συνήθως είναι αυτός ο τύπος που θα έρθει στον διαιτολόγο για να βάλει κιλά, γιατί όσο και να τρώει, βάρος δεν βάζει.
Τα συμπτώματα συχνά συγχέονται με άλλες διαταραχές, ενώ η διαχείριση απαιτεί έναν συνδυασμό ιατρικής παρακολούθησης και αλλαγών στον τρόπο της ζωής σου. Ας δούμε μαζί τι ακριβώς είναι ο υπερθυρεοειδισμός, ποια είναι τα συμπτώματά του, και πώς μπορείς να τον αντιμετωπίσεις.
Τι είναι ο υπερθυρεοειδισμός;
Ο θυρεοειδής σου παράγει δύο βασικές ορμόνες:
- Την Τ3 (τριϊωδοθυρονίνη) και
- Την Τ4 (θυροξίνη).
Αυτές οι ορμόνες ρυθμίζουν τον μεταβολισμό σου, δηλαδή το πόσο γρήγορα καίει το σώμα σου ενέργεια.
Στον υπερθυρεοειδισμό, το σώμα σου παράγει αυτές τις ορμόνες σε υπερβολική ποσότητα, έχοντας ως αποτέλεσμα αυξημένο μεταβολισμό και μη φυσιολογική φυσιολογία του σώματος σου.
Οι βασικές αιτίες του υπερθυρεοειδισμού
Ο υπερθυρεοειδισμός μπορεί να προκληθεί από διάφορες αιτίες. Οι πιο συνηθισμένες είναι:
Νόσος του Graves
Η πιο κοινή αιτία, πρόκειται για αυτοάνοση πάθηση (ονόματι νόσος Graves) όπου το ανοσοποιητικό σου σύστημα “επιτίθεται” στον θυρεοειδή, οδηγώντας σε υπερπαραγωγή ορμονών.
Όζοι Θυροειδούς
Μικροί όζοι (διογκώσεις) στον θυρεοειδή που προκαλούν τον θυροειδή να παράγει ορμόνες ανεξέλεγκτα.
Θυρεοειδίτιδα
Φλεγμονή του θυρεοειδούς που προκαλεί προσωρινή υπερβολική απελευθέρωση ορμονών.
Υπερβολική Πρόσληψη Ιωδίου
Η αυξημένη πρόσληψη ιωδίου, π.χ., μέσω τροφών ή συμπληρωμάτων μπορεί να ενεργοποιήσει τον θυρεοειδή.
Υπερβολική Χρήση Θυρεοειδικών Ορμονών
Αυτό μπορεί να συμβεί εάν παίρνεις φάρμακα για τον υποθυρεοειδισμό χωρίς σωστή παρακολούθηση.
Σωστή διατροφή, σύμμαχος στην αντιμετώπιση του υπερθυρεοειδισμού
Στον υπερθυρεοειδισμό, οι διατροφή έχει συγκεκριμένους στόχους:
- Να σου παρέχει αρκετές θερμίδες ώστε να μην χάσεις επιπλέον βάρος (ή ακόμη και να βάλεις).
- Να σου παρέχει τα θρεπτικά συστατικά που υπάρχουν σε αυξημένες ανάγκες στον υπερθυρεοειδισμό (συγκεκριμένα μέταλλα και βιταμίνες).
- Να προστατεύσει την οστική και μυϊκή σου μάζα.
- Να αποφύγεις συστατικά που μπορούν να τον επιδεινώσουν ή τα συμπτώματα του.
Αυξημένες θερμίδες και υπερθυρεοειδισμός
Εξαιτίας του αυξημένου σου μεταβολικού ρυθμού, οι θερμιδικές σου απαιτήσεις είναι υψηλότερες. Για να καλύψεις αυτές τις ανάγκες χωρίς να χρειάζεται να καταναλώνεις μεγάλες ποσότητες φαγητού, πρόσθεσε στη διατροφή σου θερμιδικά πυκνές τροφές, όπως:
- Ξηροί καρποί: Αμύγδαλα, καρύδια, φουντούκια.
- Σπόροι: Λιναρόσπορος, κολοκυθόσπορος, chia.
- Υγιεινά λιπαρά: Αβοκάντο, ελαιόλαδο, φυστικοβούτυρο, ταχίνι.
- Πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα: Γιαούρτι, τυρί, γάλα.
- Λιπαρά ψάρια: Σολομός, τόνος, σκουμπρί.
Πιες τις θερμίδες σου!
Ένας καλός τρόπος να προσθέσεις περισσότερες θερμίδες στη διατροφή σου είναι να καταναλώνεις ένα μέρος τους σε υγρή μορφή.
Για παράδειγμα, ένα smoothie με γιαούρτι, φυστικοβούτυρο, αβοκάντο, μπανάνα και λίγο μέλι μπορεί να σου δώσει πολλές θερμίδες και θρεπτικά συστατικά, ενώ είναι εύκολο να καταναλωθεί.
Αυτό συμβαίνει γιατί οι θερμίδες σε υγρή μορφή παρέχουν λιγότερο κορεσμό εφόσον περνούν ταχύτερα από το στομάχι προς το λεπτό έντερο, συγκριτικά με τις στερεές τροφές. Με αυτό τον τρόπο το στομάχι δεν «τεντώνεται» στον ίδιο βαθμό (μειωμένη μηχανική διάταση), μειώνοντας την αίσθηση κορεσμού που προκαλείται από την πληρότητα. Έτσι μπορείς να φας περισσότερες θερμίδες μέσα στην ημέρα!
Πρωτεΐνη υψηλής ποιότητας και υπερθυρεοειδισμός
Η επαρκής πρόσληψη πρωτεΐνης είναι απαραίτητη για την προστασία της μυϊκής σου μάζας, η οποία είναι πιο ευάλωτη σε καταβολισμό λόγω του αυξημένου σου μεταβολισμού.
Πρωτεΐνη υψηλής ποιότητας σημαίνει ότι περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα και έχει υψηλή βιολογική αξία. Βιολογική αξία είναι δείκτης απορροφησιμότητας της πρωτεΐνης, για παράδειγμα βιολογική αξία 90 σημαίνει ότι στα 100 γρ. πρωτεΐνης τα 90 θα απορροφηθούν στο αίμα.
.Φυτικές πηγές πρωτεΐνης
Οι φυτικές πηγές πρωτεΐνης, όπως τα όσπρια, οι σπόροι και τα δημητριακά, έχουν χαμηλότερη βιολογική αξία από τις ζωικές. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να προσφέρουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα. Ένας έξυπνος τρόπος είναι ο συνδυασμός τους, όπως φακές με ρύζι ή κινόα, που δημιουργούν μια ολοκληρωμένη πρωτεΐνη.
Ασβέστιο, βιταμίνη D & υπερθυρεοειδισμός
Η οστική σου υγεία μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά στον υπερθυρεοειδισμό εξαιτίας της έξτρα απώλειας ασβεστίου από το αίμα.
Γι’ αυτό φρόντισε να καταναλώνεις τροφές πλούσιες σε ασβέστιο, αλλά και να εξασφαλίσεις επαρκή βιταμίνη D για την καλύτερη απορρόφησή του.
Τρόφιμα πλούσια σε ασβέστιο:
- Σκούρα πράσινα λαχανικά: Σπανάκι, μπρόκολο, λάχανο.
- Γαλακτοκομικά προϊόντα: Γάλα, γιαούρτι, τυρί.
- Ξηροί καρποί: Αμύγδαλα.
- Εμπλουτισμένα τρόφιμα: Φυτικά γάλατα (π.χ. γάλα αμυγδάλου).
Τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη D:
- Λιπαρά ψάρια: Σολομός, σαρδέλες.
- Αβγά (κρόκος).
- Εμπλουτισμένα τρόφιμα: Δημητριακά και γάλα.
Άσε τον ήλιο να σε φροντίσει
Μονάχα 15-20 λεπτά έκθεσης μπορούν να είναι αρκετά αρκεί οι ηλιακές ακτίνες να μην είναι πολύ εξασθενημένες (αργά το απόγευμα, πολύ πρωί ή τον χειμώνα) και να υπάρχει αρκετό εκτεθειμένο δέρμα (τα χέρια από τον αγκώνα και κάτω και τα πόδια από το γόνατο και κάτω είναι αρκετά).
Μαγνήσιο και Κάλιο: Σύμμαχοι για τους Μύες
Η μυϊκή αδυναμία μπορεί να οφείλεται σε ανισορροπίες ηλεκτρολυτών ή σε αυξημένη καταπόνηση του μυϊκού συστήματος λόγω του υπερθυρεοειδισμού. Το μαγνήσιο και το κάλιο είναι κρίσιμα για τη φυσιολογική μυϊκή λειτουργία, καθώς εμπλέκονται στη μετάδοση νευρικών σημάτων και στη μυϊκή σύσπαση.
Διατροφικό Tip
Συνδύασε πηγές μαγνησίου και καλίου για να βελτιώσεις τη μυϊκή λειτουργία, όπως ένα smoothie με μπανάνα, σπανάκι και φυστικοβούτυρο, το οποίο ταυτόχρονα σου παρέχει αρκετές θερμίδες και πρωτεΐνη!
Βιταμίνες συμπλέγματος Β και υπερθυρεοειδισμός
Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β παίζουν σημαντικό ρόλο στην ενέργεια και στον μεταβολισμό του οργανισμού και στον υπερθυρεοειδισμό μπορεί να εξαντληθούν ευκολότερα. Επίσης ο αυξημένος μεταβολικός ρυθμός μπορεί να οδηγήσει σε κόπωση και αδυναμία στα οποία βοηθούν οι συγκεκριμένες βιταμίνες. Πηγές βιταμινών Β περιλαμβάνουν:
- Κρέας, ψάρι και πουλερικά
- Ολικής άλεσης δημητριακά
- Φυλλώδη λαχανικά και όσπρια
- Γαλακτοκομικά προϊόντα
Ποια τρόφιμα πρέπει να προσέχεις στον υπερθυρεοειδισμό;
Κάποιες τροφές μπορεί να εντείνουν τα συμπτώματα ή να επηρεάσουν τη λειτουργία του θυρεοειδούς. Πρόσεχε τα εξής:
Υπερβολικό Ιώδιο και Υπερθυρεοειδισμός
Το ιώδιο είναι απαραίτητο για τη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών, όμως στον υπερθυρεοειδισμό, η υπερβολική πρόσληψη ιωδίου μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση.
Ορισμένα τρόφιμα, όπως τα φύκια και το ιωδιούχο αλάτι, περιέχουν υψηλές ποσότητες ιωδίου και μπορεί να ενισχύσουν την παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών, κάτι που δεν είναι επιθυμητό στον υπερθυρεοειδισμό.
Πως να περιορίσεις το ιώδιο στη διατροφή
Αν έχεις ενδείξεις ή σου έχει γίνει σύσταση από το γιατρό σου για περιορισμό του ιωδίου, καλό είναι να αποφεύγεις:
- Ιωδιούχο αλάτι: Αντικατάστησέ το με μη ιωδιούχο επιτραπέζιο αλάτι ή αλάτι Ιμαλαΐων (χωρίς προσθήκη ιωδίου).
- Τρόφιμα με φύκια: Απέφυγε προϊόντα όπως nori (φύκια για sushi), φύκια kombu, wakame και snack από φύκια.
- Εμπλουτισμένα προϊόντα με ιώδιο: Κάποια δημητριακά ή γάλατα φυτικής προέλευσης που περιέχουν προσθήκη ιωδίου.
- Θαλασσινά: Ορισμένα θαλασσινά, όπως γαρίδες, μύδια και ψάρια από αλμυρά νερά, έχουν αυξημένη περιεκτικότητα σε ιώδιο.
Πάντα να διαβάζεις τις ετικέτες των τροφίμων και, αν έχεις απορίες, συμβουλέψου τον διατροφολόγο σου για εξατομικευμένες προτάσεις.
Ναι στη σωστή πρόσληψη καφεΐνης
Η υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης στον υπερθυρεοειδισμό μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα, καθώς διεγείρει το κεντρικό νευρικό σύστημα, προκαλώντας:
- ταχυκαρδία
- νευρικότητα
- άγχος
Όλα από τα οποία συμπτώματα είναι ήδη συχνά στον υπερθυρεοειδισμό. Φυσικά μπορείς να πιείς έναν καφέ μέσα στην ημέρα αλλά η υπερβολή είναι αυτή που θα βλάψει.
Προσοχή στο Αλκοόλ
Το αλκοόλ, ενώ αρχικά μπορεί να φαίνεται ότι προσφέρει χαλάρωση, στην πραγματικότητα επιβαρύνει την ποιότητα του ύπνου και προκαλεί αφυδάτωση. Η αφυδάτωση και η κόπωση είναι ήδη συνηθισμένα συμπτώματα στον υπερθυρεοειδισμό, και η κατανάλωση αλκοόλ τα επιδεινώνει.
Επίσης, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει το συκώτι, που παίζει ρόλο στον μεταβολισμό των θυρεοειδικών ορμονών.
Ναι στα Κραμβοειδή Λαχανικά
Τα κραμβοειδή ή αλλιώς σταυρανθή λαχανικά, όπως το μπρόκολο, το λάχανο, το κουνουπίδι και οι λαχανίδες, είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και ωφέλιμα για την υγεία. Ωστόσο, περιέχουν ουσίες που λέγονται goitrogens, τα οποία σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να μειώσουν την απορρόφηση του ιωδίου από τον θυρεοειδή αδένα. Μπορεί να σκέφτηκες πως στον υπερθυρεοειδισμό δεν θέλουμε πολύ ιώδιο, οπότε τα κραμβοειδή θα είναι ωφέλιμα. Δεν είναι εντελώς λάθος αυτό το επιχείρημα ωστόσο ούτε εντελώς σωστό.
Προς το παρόν υπάρχει έλλειψη μελετών πάνω στα goitrogens και διαταραχές του θυροειδή, οπότε θα σε συμβούλευα να κρατήσεις την πρόσληψη τους μετριασμένη (2-3 φορές την εβδομάδα) και να συζητήσεις με τον Διατροφολόγο ή Γιατρό σου πριν από αλλαγή συχνότητας κατανάλωσης.
Μείνε Ενυδατωμένος!
Εξαιτίας του αυξημένου μεταβολικού ρυθμού το σώμα σου υπερθερμαίνεται πιο εύκολα, άρα και έχεις αυξημένη εφίδρωση. Αυτό σημαίνει πως χάνεις νερό από το σώμα σου και αυξάνονται οι ανάγκες για νερό. Το νερό είναι απαραίτητο για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος και την αποφυγή υπερθέρμανσης.
Απόφυγε τα συμπληρώματα διατροφής χωρίς ιατρική συμβουλή
Μερικά συμπληρώματα διατροφής ή βότανα μπορεί να επηρεάσουν τη λειτουργία του θυρεοειδούς ή να αλληλεπιδράσουν με τα φάρμακα που παίρνεις. Ειδικά τα συμπληρώματα που περιέχουν ιώδιο ή ασβέστιο πρέπει να καταναλώνονται με προσοχή και μόνο μετά από συμβουλή του γιατρού σου.