Η εξωτερική ωτίτιδα, κοινώς γνωστή ως νόσος του κολυμβητή, είναι μια διαδεδομένη φλεγμονώδης πάθηση που επηρεάζει τον έξω ακουστικό πόρο. Εκδηλώνεται ως μια φλεγμονή του έξω ακουστικού πόρου, ο οποίος συνδέει το πτερύγιο του αυτιού με την τυμπανική μεμβράνη.
«Συνήθως προκαλείται από κάποια βακτηριακή ή μυκητιασική λοίμωξη. Συχνά προκαλεί έντονο πόνο και μπορεί να προκύψει τόσο σε ενήλικες, όσο και σε παιδιά ή μωρά. Η κατανόηση της αιτιολογίας και των κατάλληλων στρατηγικών διαχείρισης είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική θεραπεία, αλλά και την πρόληψη αυτής της πάθησης», επισημαίνει η δρ Όλγα Παπαδοπούλου Διευθύντρια Ωτορινολαρυγγολόγος, Metropolitan Hospital και συνεχίζει αναλύοντας τα αίτια, τα συμπτώματα και τη θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου:
Εξωτερική ωτίτιδα: Αίτια
Οι κύριοι αιτιολογικοί παράγοντες της εξωτερικής ωτίτιδας είναι η λοίμωξη από κάποιο βακτήριο ή σπανιότερα από μύκητα, η οποία πυροδοτεί την ανάπτυξη φλεγμονής. Η ανάπτυξη φλεγμονής συνεπάγεται τον πολλαπλασιασμό ή την είσοδο των βακτηρίων ή των μυκήτων στο δέρμα του έξω ακουστικού πόρου μέσω για παράδειγμα μιας αμυχής. Ορισμένοι προδιαθεσικοί παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης εξωτερικής ωτίτιδας, συμπεριλαμβανομένης της παρατεταμένης υπερβολικής υγρασίας στο αυτί, του τραύματος και των δερματικών παθήσεων (π.χ. δερματίτιδα).
Η πάθηση αυτή χαρακτηρίζεται και ως νόσος του κολυμβητή, καθώς η εκτεταμένη εφίδρωση ή η υπερβολική υγρασία στο αυτί λόγω της παραμονής του νερού μέσα σε αυτό μετά το μπάνιο στη θάλασσα για παράδειγμα, συμβάλλουν στη διαμόρφωση ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για τον πολλαπλασιασμό παθογόνων μικροοργανισμών. Η πρόκληση κάποιου τραύματος στο αυτί εξαιτίας του καθαρισμού με μπατονέτες ή τσιμπιδάκια, το ξύσιμο με το δάχτυλο και η χρήση ωτοασπίδων και ακουστικών ενδέχεται να συμβάλλουν στο σχηματισμό αμυχών στην επιφάνεια του δέρματος του έξω ακουστικού πόρου. Οι αμυχές αυτές μπορεί να λειτουργήσουν ως πύλες εισόδου παθογόνων μικροοργανισμών, οι οποίοι πυροδοτούν την εξωτερική ωτίτιδα. Τέλος, παθήσεις αλλεργικής ή δερματικής προέλευσης, όπως η αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής, η ψωρίαση και η ατοπική δερματίτιδα ενδέχεται να διευκολύνουν την ανάπτυξη φλεγμονής.
Συμπτώματα εξωτερικής ωτίτιδας
Σε πρώιμα στάδια, η κλινική εικόνα της εξωτερικής ωτίτιδας είναι συνήθως ήπια και περιλαμβάνει κνησμό στο αυτί, εμφάνιση ερυθρότητας στον έξω ακουστικό πόρο, ήπιας έντασης ενόχληση που καθίσταται πιο έντονη όταν ασκείται πίεση στο πτερύγιο του αυτιού ή τον τράγο, ο οποίος είναι το μικρού μεγέθους τριγωνικό εξόγκωμα στο μπροστινό μέρος του ωτικού πτερυγίου. Παράλληλα, μπορεί να εμφανιστεί ωτόρροια, δηλαδή εκροή μικρής ποσότητας διαυγούς άοσμου υγρού από το αυτί. Ωστόσο, τα συμπτώματα της πάθησης εξελίσσονται γρήγορα εάν δεν εφαρμοστεί άμεσα στοχευμένη θεραπεία.
Σε περίπτωση που η πάθηση παρουσιάσει επιδείνωση, εκδηλώνονται πρόσθετα συμπτώματα, όπως πιο έντονος πόνος στο αυτί (ωταλγία) κι ωτόρροια που μπορεί να είναι πυώδης ή ορώδης, ενώ επιδεινώνεται ο κνησμός και η ερυθρότητα. Η φλεγμονή συμβάλλει στην ανάπτυξη οιδήματος και στη συγκέντρωση υγρού στον έξω ακουστικό πόρο.
Παράλληλα, εκδηλώνεται αίσθηση πληρότητας του αυτιού ή απόφραξης του έξω ακουστικού πόρου, αλλά και απώλεια ακοής (βαρηκοΐα). Σε προχωρημένες περιπτώσεις της πάθησης, ο πόνος είναι αρκετά έντονος και ενδέχεται να αντανακλά στο πρόσωπο, στο λαιμό και στην ίδια πλευρά του κεφαλιού στην οποία βρίσκεται το αυτί που παρουσιάζει εξωτερική ωτίτιδα. Εκδηλώνεται επίσης, με πλήρη απόφραξη του έξω ακουστικού πόρου, οίδημα και ερυθρότητα στο εξωτερικό τμήμα του αυτιού, οίδημα στους τραχηλικούς λεμφαδένες του λαιμού και πυρετό.
Διάγνωση εξωτερικής ωτίτιδας
Η διάγνωση της εξωτερικής ωτίτιδας βασίζεται κυρίως στην κλινική αξιολόγηση. Η λήψη λεπτομερούς ιστορικού και η εξέταση του αυτιού με ωτοσκόπιο ή με ωτομικροσκόπηση αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους της διάγνωσης. Η ωτομικροσκόπηση αποτελεί τη διαγνωστική εξέταση εκλογής, καθώς αποκαλύπτει έναν διογκωμένο, ερυθηματώδη έξω ακουστικό πόρο με ή χωρίς εκκρίσεις.
Εφαρμόζεται επίσης και για την επισκόπηση της τυμπανικής μεμβράνης, προκειμένου να αξιολογηθεί η ακεραιότητά της και να ανευρεθεί τυχόν διάτρηση του τυμπάνου. Η ανεύρεση τυχόν τρύπας στο τύμπανο καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την εφαρμογή της θεραπείας, καθώς ορισμένα φάρμακα που χορηγούνται για την εξωτερική ωτίτιδα ενδέχεται να προκαλέσουν βλάβες στο μέσο αυτί.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπου τα αποτελέσματα της θεραπείας δεν είναι τα επιθυμητά, μπορεί να χρειαστεί η λήψη δείγματος από το υγρό που εκρέει από το αυτί, προκειμένου αυτό να σταλεί για καλλιέργεια προς διευκρίνιση του παθογόνου μικροοργανισμού που προκάλεσε την εξωτερική ωτίτιδα. Η διαδικασία αυτή συμβάλλει στη μετέπειτα χορήγηση της κατάλληλης αντιβιοτικής θεραπείας.
Εξωτερική ωτίτιδα: Θεραπεία
Η θεραπεία σε περιπτώσεις εξωτερικής ωτίτιδας αποσκοπεί στην πλήρη υποχώρηση της φλεγμονής, προκειμένου να επουλωθεί το δέρμα του έξω ακουστικού πόρου. Εάν παρουσιάζεται απόφραξη του έξω ακουστικού πόρου, ακολουθεί καθαρισμός του αυτιού από εκκρίσεις ή κερί και στη συνέχεια προώθηση στο εσωτερικό του έξω ακουστικού πόρου ενός μικρού κομματιού από γάζα ή από σφουγγάρι εμποτισμένο με αντιβιοτική αλοιφή ή ειδικές σταγόνες. Παράλληλα, χορηγούνται στον ασθενή τοπικά φαρμακευτικά σκευάσματα με τη μορφή ωτικών σταγόνων, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν ουσίες, όπως οξεϊκό οξύ για την αποκατάσταση του φυσιολογικού pH του ακουστικού πόρου, κορτιζόνη για την υποχώρηση της φλεγμονής και αντιβιοτικό ή αντιμυκητιασικό φάρμακο, ανάλογα με το αν το αίτιο της εξωτερικής ωτίτιδας είναι κάποιο βακτήριο ή μύκητας αντίστοιχα.
Εάν η εξωτερική ωτίτιδα δεν υποχωρεί με τις τοπικές σταγόνες ή εντοπίζονται σοβαρές ή ανθεκτικές λοιμώξεις, σειρά έχει η χορήγηση αντιβιοτικών από το στόμα. Χορηγούνται επίσης αναλγητικά ή αντιφλεγμονώδη φάρμακα για την ανακούφιση του πόνου και της φλεγμονής.
«Γενικότερα, συνιστάται η αποφυγή έκθεσης σε νερό των προσβεβλημένων αυτιών κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Συνεπώς, θα πρέπει να αποφεύγεται το κολύμπι και η είσοδος νερού στο αυτί κατά τη διάρκεια του μπάνιου, αλλά και η χρήση ακουστικών και ωτοασπίδων. Κατά τη διάρκεια του λουσίματος, θα πρέπει η είσοδος του έξω ακουστικού πόρου να ασφαλίζεται με την τοποθέτηση ενός κομματιού βαμβακιού επικαλυμμένου εξωτερικά με βαζελίνη. Καθώς η εξωτερική ωτίτιδα ενδέχεται να προκαλέσει ιδιαίτερα επίμονα συμπτώματα, χρήζει άμεσης και στοχευμένης αντιμετώπισης», καταλήγει η δρ Παπαδοπούλου.