Το άσθμα είναι μία από τις πιο συχνές παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος παγκοσμίως, επηρεάζοντας περισσότερους από 350 εκατομμύρια ανθρώπους.
Σε ορισμένες χώρες, το ποσοστό των πασχόντων αγγίζει ακόμη και το 20%, ενώ στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι κυμαίνεται μεταξύ 8% και 9%. Παρότι πρόκειται για μια σύγχρονη πρόκληση δημόσιας υγείας, το άσθμα είναι γνωστό από την αρχαιότητα, με αναφορές που ξεκινούν από τον 16ο αιώνα π.Χ. σε αιγυπτιακούς παπύρους και φτάνουν έως τον Όμηρο (8ος αιώνας π.Χ.) και τον Ιπποκράτη (4οςαιώνας π.Χ.).
Τα συμπτώματα και οι παροξύνσεις της νόσου
«Η συμπτωματολογία του άσθματος περιλαμβάνει συνήθως βήχα, δύσπνοια, συριγμό κατά την αναπνοή και ένα αίσθημα σφιξίματος στο στήθος. Ορισμένοι ασθενείς ενδέχεται να έχουν και παραγωγή πτυέλων, ενώ αρκετά συχνές είναι οι νυχτερινές ενοχλήσεις, όπως βήχας ή συρίττουσα αναπνοή που δυσκολεύουν τον ύπνο. Τα συμπτώματα αυτά άλλοτε υποχωρούν για μεγάλες περιόδους, είτε με φαρμακευτική αγωγή είτε αυτόματα και άλλοτε επιδεινώνονται, οδηγώντας σε παρόξυνση, μια οξεία κατάσταση που μπορεί να απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση», επισημαίνει ο κ. Σπυρίδων Γκάτζιας, Αναπληρωτής Διευθυντής Πνευμονολόγος στο Metropolitan Hospital και συνεχίζει:
Τύποι άσθματος και παρανοήσεις
Συχνά δημιουργείται σύγχυση σχετικά με τις κατηγορίες της νόσου. Ο όρος «βρογχικό άσθμα» χρησιμοποιείται λανθασμένα ως διακριτή μορφή, ενώ στην πραγματικότητα όλα τα είδη άσθματος είναι βρογχικά. Στις κατηγορίες της νόσου συναντάμε αρχικά το αλλεργικό άσθμα, το οποίο μπορεί να σχετίζεται με προϋπάρχουσες αλλεργικές παθήσεις, όπως η ρινίτιδα ή το έκζεμα, καθώς και οικογενειακό ιστορικό αλλεργιών. Από την άλλη, υπάρχει το μη αλλεργικό άσθμα, που εμφανίζεται κυρίως σε ενήλικες και συχνότερα σε γυναίκες. Σε κάποιες περιπτώσεις, το άσθμα συνοδεύεται από μόνιμο περιορισμό της ροής του αέρα λόγω αναδιαμόρφωσης των αεραγωγών ή συνδέεται με ηωσινοφιλική φλεγμονή, ειδικά σε υπέρβαρους ή παχύσαρκους ασθενείς.
Τι επιδεινώνει το άσθμα
Η καθημερινότητα είναι γεμάτη ερεθίσματα που μπορεί να επιδεινώσουν το άσθμα. Κυριότεροι παράγοντες είναι τα ακάρεα της σκόνης, το τρίχωμα κατοικίδιων ζώων όπως η γάτα και ο σκύλος, καθώς και η γύρη και η μούχλα. Η ατμοσφαιρική ρύπανση, το κάπνισμα, οι ακραίες θερμοκρασίες (έκθεση σε ζεστό ή κρύο αέρα), ορισμένα φάρμακα όπως η ασπιρίνη και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, το έντονο άγχος, η σωματική άσκηση, αλλά και οι ιογενείς ή βακτηριακές λοιμώξεις μπορούν επίσης να προκαλέσουν έξαρση. Το γενετικό υπόβαθρο φαίνεται να παίζει ρόλο στην προδιάθεση, αλλά και στον τρόπο που το σώμα αντιδρά στα ερεθίσματα.
Η διάγνωση και η σημασία της σπιρομέτρησης
Η διάγνωση του άσθματος βασίζεται καταρχάς στη λήψη ενός λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού και σε εμπεριστατωμένη κλινική εξέταση. Καθοριστικό ρόλο παίζει η σπιρομέτρηση, μια απλή και ανώδυνη εξέταση που μετρά τον εισπνεόμενο και εκπνεόμενο αέρα, αλλά και την ταχύτητα ροής του σε σχέση με τον χρόνο. Μέσω αυτής, ο γιατρός μπορεί να εντοπίσει παθολογικά ευρήματα στη λειτουργία των αεραγωγών και να αξιολογήσει την ανταπόκριση στη θεραπεία. Η μαγνητική ή αξονική τομογραφία δεν είναι απαραίτητες για τη διάγνωση, εκτός κι αν υπάρχει ανάγκη για αποκλεισμό άλλων παθήσεων, ειδικά σε καπνιστές.
Η σύγχρονη θεραπεία: Εξατομίκευση και νέες λύσεις
«Η θεραπεία του άσθματος γίνεται εξατομικευμένα και προσαρμόζεται ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, τον τύπο και τη βαρύτητα της νόσου. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά που παρέχουν άμεση ανακούφιση, εισπνεόμενα ή από του στόματος κορτικοστεροειδή που ρυθμίζουν τη φλεγμονή των αεραγωγών, καθώς και αντιαλλεργικά φάρμακα. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, η θεραπευτική φαρέτρα περιλαμβάνει πλέον και βιολογικούς παράγοντες, καινοτόμα φάρμακα που χορηγούνται ενέσιμα και προσφέρουν σημαντικό έλεγχο της νόσου, επιτρέποντας στους ασθενείς να ζουν ουσιαστικά χωρίς συμπτώματα και περιορισμούς», καταλήγει ο κ. Γκάτζιας.