Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη
Μέχρι χθες, τα άδεια πλαστικά μπουκάλια ήταν απλώς απορρίμματα και το καλύτερο που μπορούσαμε να σκεφτούμε για την αξιοποίησή τους ήταν η ανακύκλωση. Σήμερα, μπορεί να γίνουν το επόμενο παυσίπονο που θα πάρουμε για τον πονοκέφαλο!
Μια επαναστατική ανακάλυψη από ερευνητές-επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου φέρνει στο φως έναν απίστευτο τρόπο αξιοποίησης των πλαστικών αποβλήτων: τη μετατροπή τους, μέσω βακτηρίων, στο ευρέως χρησιμοποιούμενο παυσίπονο ακεταμινοφαίνη, γνωστή και ως παρακεταμόλη, την ουσία που ανακουφίζει από τον πόνο και τον πυρετό. Και όλα αυτά, με μηδενικές σχεδόν εκπομπές άνθρακα και με σχεδόν μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Μια επαναστατική ανακάλυψη: Πλαστικό + Βακτήρια = Φάρμακο!
Βασικό «όπλο» της ανακάλυψης ήταν ο συνηθισμένος Ε. coli, ένα βακτήριο που τροποποιήθηκε γενετικά και «εκπαιδεύτηκε» να πραγματοποιήσει μια σπάνια αλληλουχία αντιδράσεων –την «Lossen rearrangement»– μέσα στα κύτταρά του. Το αποτέλεσμα; Από πλαστικό PET εξελίσσεται σε PABA (παρα-αμινοβενζοϊκό οξύ) και τελικά σε ακεταμινοφαίνη, με απόδοση έως και 92%.
Πλεονεκτήματα της νέας μεθόδου
· Εξοικονόμηση πρώτων υλών: Αποφεύγεται η παραγωγή από πετρέλαιο.
· Μείωση ρύπων: Διαδικασία σε θερμοκρασία δωματίου, χωρίς επιβλαβή υποπροϊόντα.
· Κυκλική οικονομία: Το τεράστιο PET σκουπίδι μετατρέπεται σε παραγωγικό φάρμακο.
Ένα ισχυρό μήνυμα βιωσιμότητας: δύο παγκόσμια κρίσιμα προβλήματα –η ρύπανση από πλαστικό και η εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα– αντιμετωπίζονται ταυτόχρονα.
Τι είναι η ακεταμινοφαίνη;
Είναι ένα καθημερινό, μη συνταγογραφούμενο φάρμακο: ανακουφίζει από ήπιο ως μέτριο πόνο και πυρετό, όπως κεφαλαλγίες (συμπεριλαμβανομένης της ημικρανίας), μυϊκοί πόνοι, πονόδοντος, πόνος περιόδου, ακόμη και πόνοι αρθρίτιδας. Συχνά περιέχεται και σε φάρμακα για το κρυολόγημα και τη γρίπη. Δεν προκαλεί γαστρικές ενοχλήσεις, αφού δρα κυρίως στο κεντρικό νευρικό σύστημα.
Αυτή τη στιγμή…
Η νέα αυτή μέθοδος, που αρχικά δημοσιεύθηκε στο Nature Chemistry*, θεωρείται πρωτοποριακή: πρώτη φορά παγκοσμίως, η παραγωγή acetaminophen από PET με βακτήρια – σε λιγότερο από 24 ώρες, με αποδόσεις 90–92%, χωρίς εξωτερικούς καταλύτες ή θερμότητα.
Οι ερευνητές επισημαίνουν πως είμαστε ακόμη στα εργαστήρια: πρέπει να επιβεβαιωθούν ασφάλεια και καθαρότητα του φαρμάκου, αλλά και η δυνατότητα παραγωγής σε βιομηχανική κλίμακα.
Όπως, χαρακτηριστικά, τονίζει ο Στίβεν Ουόλεϊς, επικεφαλής της μελέτης, τονίζει: «Το πλαστικό PET δεν είναι απλά σκουπίδι που επανακυκλοφορεί. Είναι πηγή πρώτης ύλης για πολύτιμα προϊόντα με ιατρική χρήση».
Τα επόμενα βήματα
Αναμένεται περαιτέρω έρευνα για την ασφάλεια και αποτελεσματικότητα του επιστημονικού ευρήματος, αλλά και επέκταση σε κλινικές δοκιμές και βιομηχανική παραγωγή, ενώ θα υπάρξει συνεργασία με φαρμακευτικές εταιρείες και οργανισμούς ανακύκλωσης.
Μια μικρή επανάσταση, που μπορεί να διαμορφώσει τη σχέση μας με το περιβάλλον και την υγεία!
Από το μπουκάλι στο χάπι:Η επιστήμη αποδεικνύει για ακόμη μία φορά πως η λύση σε δύο από τις μεγαλύτερες κρίσεις του πλανήτη –τη ρύπανση από πλαστικά και την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα– ίσως, κρύβεται στις λεπτομέρειες της αξιοποίησης των μικροοργανισμών. Αν αυτή η τεχνολογία εξελιχθεί σε βιομηχανικό επίπεδο, τα μπουκάλια νερού που κάποτε κατέληγαν στη θάλασσα θα μπορούν να καταλήγουν… στο φαρμακείο. Ίσως τελικά, η ελπίδα για έναν πιο καθαρό κόσμο να ξεκινά από ένα μικρό, καθημερινό παυσίπονο.
*Περισσότερα στοιχεία της δημοσίευσης στο Nature Chemistry, είναι διαθέσιμα στον σύνδεσμο:https://www.nature.com/articles/s41557-025-01845-5?utm_source=Sailthru&utm_medium=Newsletter&utm_campaign=Health-Rounds&utm_term=070325&lctg=63e121d07a7ced439a0e2587