Από την Αθηνά Γκόρου
Η μέθοδος «γκρίζου βράχου» – «Gray Rock» και πώς να αντιμετωπίζεις δύσκολους ανθρώπους χωρίς να δίνεις «τροφή» στις προκλήσεις τους
Στο άρθρο της Washington Post, που βασίζεται σε συνεντεύξεις με επαγγελματίες ψυχικής υγείας και προσωπικές εμπειρίες, παρουσιάζεται η μέθοδος «Gray Rock» ως μια στρατηγική αντιμετώπισης δύσκολων ανθρώπων, ειδικά εκείνων που φέρουν χαρακτηριστικά τοξικής ή ναρκισσιστικής συμπεριφοράς. Ο όρος «Gray Rock», που εμφανίστηκε για πρώτη φορά από μια μπλόγκερ το 2012, έχει κερδίσει δημοτικότητα τα τελευταία χρόνια μέσω των κοινωνικών μέσων, κυρίως στο TikTok, ως μια τεχνική που συνίσταται στη συνειδητή αποφυγή συναισθηματικής εμπλοκής κατά τη διάρκεια δύσκολων ή τοξικών διαπροσωπικών επαφών.
Η μέθοδος αυτή περιγράφεται από ψυχολόγους, όπως η Brianne Markley από την Cleveland Clinic και η Chloe Nazra Lee από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, οι οποίοι υπογραμμίζουν ότι η στρατηγική αυτή ενδέχεται να είναι χρήσιμη σε καταστάσεις όπου απαιτείται ελάχιστη αλληλεπίδραση με άτομα που επιδιώκουν να προκαλέσουν συναισθηματική αντίδραση. Παρότι δεν υποστηρίζεται από επιστημονικές έρευνες, το άρθρο εξηγεί τη χρήση του «Gray Rock» σε προσωπικές καταστάσεις, ειδικά σε διαπροσωπικές σχέσεις ή επαγγελματικά περιβάλλοντα, όπου οι εμπλεκόμενοι φοβούνται ή προσπαθούν να αποτρέψουν αντιπαραθέσεις με προκλητικά άτομα.
Η μέθοδος αυτή, αν και δεν προτείνεται ως μακροχρόνια λύση για τη βελτίωση μιας σχέσης, έχει αναγνωριστεί ως μια προσωρινή στρατηγική για την αποτροπή συγκρούσεων ή την αποφυγή συναισθηματικής εκμετάλλευσης από άτομα με ναρκισσιστικές ή χειριστικές τάσεις. Στο άρθρο, η Julia Babcock, ψυχολόγος από το Πανεπιστήμιο του Χιούστον, αναφέρει ότι η τεχνική αυτή είναι περισσότερο μια στρατηγική άμυνας παρά μια θεραπευτική προσέγγιση, αφού αποσκοπεί στο να σπάσει τα πρότυπα συμπεριφοράς που ενδέχεται να ενισχύσουν τοξικές δυναμικές.
Ωστόσο, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η μέθοδος «Gray Rock» δεν είναι κατάλληλη σε καταστάσεις όπου υπάρχει άμεσος κίνδυνος ή βία, όπου εκεί η αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας είναι αναγκαία και επιβεβλημένη.
Τι είναι λοιπόν η μέθοδος «Gray Rock» – «γκρίζος βράχος»
Η τεχνική που ονομάζεται «γκρίζος βράχος» (gray rocking) είναι ένας τρόπος επικοινωνίας που χρησιμοποιείται για να διαχειριστεί κανείς δύσκολες ή τοξικές σχέσεις με άτομα που προκαλούν ένταση, δράμα ή ψυχολογική καταπίεση. Βασίζεται στην τακτική της συναισθηματικής αποστασιοποίησης, όπου αντί να εμπλακείς σε διαμάχες ή να ανταποκριθείς σε προκλητικές συμπεριφορές, επιλέγεις να απαντάς με ψυχρό, ουδέτερο και απαθή τρόπο — σαν να είσαι ένας γκρίζος, άχρωμος και άτονος βράχος.
Αυτή η μέθοδος μπορεί να φαίνεται μεταφορική, όμως κρύβει μια πρακτική στρατηγική επιβίωσης στις τοξικές αλληλεπιδράσεις.
Πώς λειτουργεί η μέθοδος «γκρίζου βράχου»
Η Claudio Abilio, 36 ετών από το Λονδίνο, είχε βιώσει μια σχέση που χαρακτήρισε τοξική και συναισθηματικά καταπιεστική. Μετά το χωρισμό της, ήλπιζε να προχωρήσει στη ζωή της, αλλά η συνεχιζόμενη επικοινωνία με τον πρώην της, για διάφορους λόγους, παρέμενε γεμάτη ένταση και ψυχολογικό δράμα. Τότε, τυχαία, ανακάλυψε τη μέθοδο «γκρίζου βράχου» μέσω μιας ανάρτησης στο TikTok.
Η ψυχολόγος Brianne Markley, από το Cleveland Clinic, περιγράφει το «γκρίζο βράχο» ως μια τεχνική επικοινωνίας που περιλαμβάνει την εσκεμμένη μείωση της συναισθηματικής εμπλοκής σε μια αλληλεπίδραση που είναι τοξική ή προβληματική. Αντί να τροφοδοτείς τον άλλο με συναισθηματικές αντιδράσεις, απαντάς με ουδέτερο ύφος, μειωμένη έκφραση και σχεδόν μηδενική συναισθηματική ανταπόκριση.
Η Chloe Nazra Lee, ειδικευόμενη ψυχίατρος στο Πανεπιστήμιο της Ρότσεστερ, εξηγεί ότι η μέθοδος αυτή αποσκοπεί στο να μην δώσεις «καύσιμα» σε μια ήδη εκρηκτική κατάσταση, φανταζόμενος πως είσαι ένας «άχρωμος γκρίζος βράχος». Με αυτόν τον τρόπο, ο επιτιθέμενος — συχνά άτομο με ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά ή τάσεις χειραγώγησης — δεν καταφέρνει να σε «προκαλέσει» ή να σου αποσπάσει συναισθηματική αντίδραση.
Παρότι δεν υπάρχει ακόμα ισχυρή επιστημονική έρευνα που να στηρίζει τη μέθοδο, έχει κερδίσει τεράστια δημοτικότητα στα κοινωνικά δίκτυα και θεωρείται πλέον ένα «φαινόμενο» της σύγχρονης ψυχολογίας της καθημερινότητας.
Ο όρος «gray rocking» δημιουργήθηκε το 2012 από μια μπλόγκερ ψυχικής υγείας με το όνομα Skylar, και από τότε πολλοί δημιουργοί περιεχομένου συζητούν για τα οφέλη του, ειδικά για την αντιμετώπιση δύσκολων ανθρώπων.
Η κλινική ψυχολόγος Julia Babcock, από το Πανεπιστήμιο του Χιούστον, τονίζει πως η μέθοδος είναι ιδιαίτερα χρήσιμη απέναντι σε άτομα που προσπαθούν να σε χειραγωγήσουν ή να σε γελοιοποιήσουν — ιδίως αν εμφανίζουν ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά ή έχουν ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το βασικό κίνητρο του άλλου είναι να σε «προκαλέσει», να σε βγάλει από τα ρούχα σου και να πάρει μια αντίδραση. Ακόμη και η αρνητική προσοχή τούς δίνει ψυχική ικανοποίηση. Με το να γίνεις «γκρίζος βράχος», δεν τους παρέχεις αυτή την ικανοποίηση.
Αυτή η μέθοδος είναι διαφορετική από το «stonewalling» — την πλήρη άρνηση επικοινωνίας — η οποία μπορεί να βλάψει τις σχέσεις περισσότερο, αφού αποφεύγεις κάθε διάλογο. Εδώ, αντίθετα, συνεχίζεις να απαντάς, απλώς χωρίς συναισθηματική φόρτιση.
Η ίδια η Abilio περιγράφει πως ξεκίνησε να χρησιμοποιεί το «γκρίζο βράχο» όταν ένιωσε πως ο πρώην της προσπαθούσε να την προβοκάρει. «Του έδειξα ότι δεν είμαι διατεθειμένη να παίξω τα παιχνίδια του», λέει. «Πρέπει να είσαι αρκετά δυνατός ώστε να αγνοείς αυτές τις προκλήσεις, ακόμη κι αν μέσα σου θέλεις να απαντήσεις».
Πότε και πώς να χρησιμοποιείς τη μέθοδο «γκρίζου βράχου»
Η μέθοδος δεν είναι πανάκεια και δεν έχει μελετηθεί εκτενώς σε επιστημονικά πλαίσια. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι δεν είναι κατάλληλη αν φοβάσαι πως κάποιος μπορεί να γίνει βίαιος. Αν νιώθεις πως απειλείται η ασφάλειά σου, το πιο σημαντικό είναι να αναζητήσεις επαγγελματική βοήθεια αμέσως.
Η Sandra Graham-Bermann, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, εξηγεί πως η μέθοδος μπορεί να έχει νόημα όταν έρχεσαι σε επαφή περιστασιακά με ένα δύσκολο άτομο, όπως έναν ενοχλητικό γείτονα ή συνάδελφο. Αν όμως ζεις με κάποιον που παρουσιάζει ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά, τότε η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη και απαιτεί πιο εξειδικευμένη αντιμετώπιση.
Σε καταστάσεις όπου δεν κινδυνεύεις αλλά χρειάζεται να αλληλεπιδράσεις με δύσκολους ανθρώπους, ο «γκρίζος βράχος» είναι μια καλή συμβουλή για το πώς να διαχειριστείς την κατάσταση. Ουσιαστικά, περιορίζεις την προσοχή και την ενέργεια που δίνεις, προκειμένου να προστατεύσεις τον εαυτό σου.
Η ψυχολόγος Babcock θεωρεί πως αυτή η τεχνική μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε περιπτώσεις σύνθετης γονεϊκής συνεργασίας (co-parenting), όπου ένας γονέας προσπαθεί να προκαλέσει τον άλλο. Στην πράξη, αυτό μοιάζει με τη μέθοδο της παράλληλης γονεϊκότητας (parallel parenting), όπου οι γονείς επικοινωνούν με ελάχιστη, επιχειρηματική αλληλεπίδραση, για να αποφευχθούν συγκρούσεις που θα επηρεάσουν τα παιδιά.
Ωστόσο, η μέθοδος «γκρίζου βράχου» δεν είναι ένας τρόπος για να αλλάξεις τη συμπεριφορά ενός συντρόφου ή να βελτιώσεις μια σχέση που έχει επιδεινωθεί. Χρησιμοποιείται σε σύντομες φάσεις σε σχέσεις που δεν μπορείς να αποφύγεις, αλλά δεν θες να συνεχίσεις.
Πρακτικά βήματα για να εφαρμόσεις το «γκρίζο βράχο»
Προετοίμασε τον εαυτό σου:
Αν ξέρεις πως πρόκειται να βρεθείς σε μια αλληλεπίδραση με άτομο που πιθανότατα θα σε προκαλέσει, προσπάθησε να μπεις σε ηρεμία πριν. Η ψυχολόγος Babcock προτείνει να χρησιμοποιήσεις μια εικόνα από τη θεραπευτική μέθοδο ACT: φαντάσου το παρατηρητικό σου «εγώ» σαν τον ουρανό και τις σκέψεις ή συναισθήματα σαν τον καιρό που αλλάζει. Όπως ο ουρανός δεν επηρεάζεται από τη βροχή ή τον ήλιο, έτσι και εσύ διατηρείς την εσωτερική σου γαλήνη.
Κράτησε ουδέτερες απαντήσεις:
Χρησιμοποίησε επίπεδη φωνή, περιορισμένη οπτική επαφή και σύντομες, ουδέτερες απαντήσεις, χωρίς να δείχνεις συναίσθημα. Αυτό μεταφέρει το μήνυμα πως δεν συμμετέχεις ενεργά στη συζήτηση και δεν τροφοδοτείς την ένταση.
Τι πρέπει να έχεις υπόψη σου
- Ο «γκρίζος βράχος» είναι συνήθως μια προσωρινή στρατηγική. Δεν πρόκειται να αλλάξει τη συμπεριφορά του άλλου, αλλά μπορεί να σπάσει το μοτίβο των αντιδράσεων και να σε προστατέψει από επιθετικές ή χειριστικές συμπεριφορές.
- Μην νιώθεις αποτυχημένος αν δεν καταφέρνεις πάντα να είσαι ήρεμος και ουδέτερος. Η τεχνική είναι δύσκολη στην εφαρμογή, ειδικά όταν κάποιος προσπαθεί εσκεμμένα να σε πληγώσει.
- Επίσης, η συναισθηματική αποστασιοποίηση που απαιτεί ο «γκρίζος βράχος» μπορεί να είναι ψυχικά κουραστική, γιατί δεν σημαίνει πως δεν νιώθεις τίποτα, αλλά πως επιλέγεις να μην το δείχνεις.
Ζήτησε βοήθεια από ειδικό
Ανεξάρτητα από την επικοινωνιακή στρατηγική που θα επιλέξεις, αν βρίσκεσαι σε μια κακοποιητική ή τοξική σχέση, η συμπεριφορά του άλλου δεν πρόκειται να αλλάξει. Για αυτό, η αναζήτηση βοήθειας από ειδικό είναι απαραίτητη.
Με πληροφορίες από Washington Post