Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Περίπου το ένα πέμπτο του συνολικού πληθυσμού που λαμβάνει συνταγογραφούμενα φάρμακα και συμπληρώματα διατροφής κινδυνεύει να εμφανίσει φαρμακευτική ηπατική βλάβη (DILI), δηλαδή σοβαρές χημικές βλάβες στο ήπαρ αποκαλύπτει πρόσφατη μελέτη ερευνητών από το κορυφαίο Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Amity, στην Ινδία.
Η ηπατοτοξικότητα από φάρμακα και συμπληρώματα διατροφής είναι ένα σπάνιο και απρόβλεπτο συμβάν, αλλά με τον κίνδυνο μιας απειλητικής για τη ζωή κλινικής πορείας όταν συμβεί. Μπορεί να εμφανιστεί παρά τις εντατικές χημικές, τοξικολογικές και παρατηρητικές μελέτες που δεν υποδεικνύουν ηπατοτοξικά σήματα. Αυτό υποδηλώνει σημαντικά κλινικά και κανονιστικά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στον τομέα των ακριβών δοκιμών, της αναφοράς και της προσβασιμότητας σε αξιόπιστα δεδομένα.
Σύμφωνα με το Αμερικανικό Κολλέγιο Γαστρεντερολογίας (ACG), μια από τις κύριες λειτουργίες του ήπατος είναι η διάσπαση ουσιών που λαμβάνονται από το στόμα, συμπεριλαμβανομένων των φαρμάκων και των συμπληρωμάτων διατροφής. Για ορισμένα άτομα, η διαδικασία μεταβολισμού αυτών των ουσιών μπορεί να είναι πιο αργή, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο ηπατικής βλάβης.
Ακόμη και φάρμακα που έχουν ελεγχθεί για την ασφάλειά τους και έχουν εγκριθεί από την Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) μπορούν ενδεχομένως, σε σπάνιες περιπτώσεις, να προκαλέσουν ηπατική βλάβη.
Συνήθη συμπτώματα ηπατικής νόσου περιλαμβάνουν την ναυτία, την απώλεια όρεξης, το κοιλιακό άλγος, το γενικευμένο κνησμό, τα σκούρα ούρα και τον ίκτερο. Ωστόσο, έχει διαπιστωθεί ότι αρκετοί άνθρωποι μπορεί να μην παρατηρήσουν κανένα από τα παραπάνω συμπτώματα.
Οι προϋπάρχουσες ηπατικές παθήσεις, οι διατροφικές ελλείψεις, η εγκυμοσύνη και ορισμένες εθνοτικές ομάδες ενδέχεται να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο ηπατοτοξικότητας από φάρμακα και συμπληρώματα διατροφής.
Η διάγνωση της ηπατοτοξικότητας μπορεί να είναι δύσκολη, επειδή η κλινική εικόνα που εμφανίζει είναι παρόμοια με άλλες ηπατικές διαταραχές. Η κύρια θεραπεία που συστήνεται είναι η διακοπή του υπεύθυνου παράγοντα και η στενή παρακολούθηση του ασθενούς.
Ποια φάρμακα ενοχοποιούνται περισσότερο για πρόκληση ηπατικής βλάβης
Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι η φαρμακευτική ηπατοτοξικότητα, η οποία αποτελεί σημαντική αιτία οξείας ηπατικής ανεπάρκειας, έχει αυξηθεί στις δυτικές χώρες τις τελευταίες 6 δεκαετίες.
Η συχνότητα εμφάνισης φαρμακευτικής ηπατοτοξικότητας υπολογίζεται στα 10-15 περιστατικά ανά 10.000-100.000 άτομα, τα οποία λαμβάνουν φαρμακευτικές ουσίες.
Η πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικόToxicology Reports εντόπισε πολλές κατηγορίες φαρμάκων που είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν ηπατική βλάβη. Οι πιο κοινές κατηγορίες φαρμάκων είναι:
• Η παρακεταμόλη (ακεταμινοφαίνη), ένα συνηθισμένο αναλγητικό που διατίθεται χωρίς ιατρική συνταγή.
• Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), τα οποία χρησιμοποιούνται συχνά για τη θεραπεία πονοκεφάλων, πυρετού και χρόνιων φλεγμονωδών διαταραχών.
• Η ασπιρίνη, ένα συνηθισμένο μη συνταγογραφούμενο φάρμακο που χρησιμοποιείται ως αντιπυρετικό, αναλγητικό και αραιωτικό αίματος.
• Η νιμεσουλίδη, ένα ΜΣΑΦ που χρησιμοποιείται για την ανακούφιση του πόνου και τη μείωση του πυρετού.
• Η μεθοτρεξάτη, ένα αντιμεταβολικό φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, του λεμφώματος, της λευχαιμίας και άλλων καρκίνων.
• Τα κορτικοστεροειδή, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία παθήσεων που περιλαμβάνουν φλεγμονή ή υπερδραστήριο ανοσοποιητικό σύστημα.
• Η ισονιαζίδη, ένα φάρμακο που αποτελεί θεραπεία πρώτης γραμμής για τη φυματίωση.
• Οι τετρακυκλίνες, μια κατηγορία αντιβιοτικών που θεραπεύουν πολλαπλούς τύπους βακτηριακών λοιμωξεων.
• Το αλοθάνιο, το οποίο χρησιμοποιείται ως γενικό αναισθητικό κατά τη διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων.
Τα φάρμακα ωστόσο δεν είναι οι μόνοι παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν ηπατικές βλάβες. Ορισμένα φυτικά και διαιτητικά συμπληρώματαέχει διαπιστωθεί ότι συνδέονται με πιθανή ηπατική τοξικότητα. Ορισμένα από αυτά είναι
• Ο κουρκουμάς, ένα κοινό μπαχαρικό που προστίθεται στα τρόφιμα.
• Η Garcinia cambogia, ένα δημοφιλές συμπλήρωμα απώλειας βάρους.
• Το Ashwagandha, ένα βότανο που χρησιμοποιείται για το άγχος και το στρες.
• Το κόκκινο ρύζι με μαγιά, που βοηθά στη μείωση των επιπέδων χοληστερόλης.
• Το μαύρο cohosh, ένα συμπλήρωμα διατροφής που χρησιμοποιείται για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης.
• Το πράσινο τσάι.
Εκτιμάται ότι, τουλάχιστον 16 εκατομμύρια ενήλικες στις ΗΠΑ έχουν χρησιμοποιήσει τουλάχιστον ένα από τα παραπάνω φυτικά προϊόντα τις τελευταίες 30 ημέρες.
Η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ρυθμίζει με μια σειρά κανονισμών τα προϊόντα συμπληρωμάτων διατροφής και τα συστατικά διατροφής, ωστόσο βάσει «διαφορετικού συνόλου κανονισμών από εκείνους που καλύπτουν τα συμβατικά τρόφιμα και τα φαρμακευτικά προϊόντα».
Όπως προβλέπεται από τον FDA, «απαγορεύεται στους κατασκευαστές και τους διανομείς συμπληρωμάτων διατροφής και συστατικών διατροφής να εμπορεύονται προϊόντα που είναι νοθευμένα ή έχουν ψευδή εμπορική επωνυμία».
Αυτό σημαίνει ότι αυτές οι εταιρείες είναι υπεύθυνες για την αξιολόγηση της ασφάλειας και της επισήμανσης των προϊόντων τους πριν από την εμπορία τους, ώστε να διασφαλίζεται ότι πληρούν όλες τις απαιτήσεις του Ομοσπονδιακού Νόμου για τα Τρόφιμα, τα Φάρμακα και τα Καλλυντικά, όπως τροποποιήθηκε από τους κανονισμούς του FDA».
Πηγή: Toxicology Reports