Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς και τα όσα ειπώθηκαν στη μεγάλη γιορτή “Athens Heart Festival 2025” που διοργάνωσε η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία για τη σημασία του πρώιμου ελέγχου στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων στη χώρα μας το DailyPharmaNews μίλησε με την Πρόεδρο του Φαρμακευτικού Συλλόγου Κοζάνης και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου κ. Τερέζα Χαραμή για το ρόλο που παίζει ο φαρμακοποιός και για το πως αυτός ο ρόλος μπορεί να ενισχυθεί.
Συνέντευξη στον Χαράλαμπο Πετρόχειλο
Ποιες είναι οι πιο σημαντικές δράσεις που μπορεί να αναλάβει ο φαρμακοποιός μέσα στο φαρμακείο για τον καρδιολογικό ασθενή;
Καθημερινά επισκέπτονται τα φαρμακεία μας χιλιάδες καρδιολογικοί ασθενείς και μάλιστα είμαστε το πρώτο σημείο πρόσβασης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Οι ασθενείς έρχονται στο φαρμακείο για να πάρουν φυσικά τα φάρμακά τους αλλά ταυτόχρονα ο φαρμακοποιός ελέγχει τη σωστή λήψη της φαρμακευτικής αγωγής κι επειδή οι σχέσεις με τους ασθενείς μας στο φαρμακείο είναι πιο προσωπικές μπορούμε να δώσουμε συμβουλές και να διερευνήσουμε κατά πόσο ο ασθενής ελέγχει την αρτηριακή του πίεση καθημερινά, να δώσουμε συμβουλές για το έλεγχο του βάρους, για τη μείωση της κατανάλωσης και κατάχρησης αλκοόλ όπως και της διακοπής του καπνίσματος και της αύξησης της φυσικής δραστηριότητας. Επομένως κοιτάμε τον ασθενή ολιστικά και συμβουλεύουμε πάνω στα καρδιολογικά προβλήματα όσον αφορά και τη λήψη της φαρμακευτικής αγωγής αλλά και το σωστό τρόπο ζωής. Μπορούμε να εντοπίσουμε επίσης και συμπτώματα τα οποία θα μας οδηγήσουν στο να παραπέμψουμε τον ασθενή/πολίτη σε εξέταση από καρδιολόγο, π.χ. σε περίπτωση που παρουσιάζει δύσπνοια ή έχει οιδήματα, σημεία που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την ύπαρξη καρδιαγγειακού προβλήματος που δεν έχει εντοπιστεί. Επίσης μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τους ασθενείς και τους φροντιστές για το πως να διαχειρίζονται καλύτερα ένα πρόβλημα υγείας, για παράδειγμα, εν προκειμένω όταν μιλάμε για καρδιαγγειακή υγεία, ένα πρόβλημα αυξημένης αρτηριακής πίεσης.
Ποια είναι εκείνα τα σημεία που ένας φαρμακοποιός μπορεί να δει σ’ έναν πολίτη που μπαίνει μέσα στο φαρμακείο ώστε να μπει σε αυτή τη διαδικασία ενημέρωσης και πρόληψης και να κρούσει το καμπανάκι το κινδύνου στον πολίτη να επισκεφτεί τον ιατρό του;
Υπάρχουν κάποιες κατηγορίες ανθρώπων που θεωρούνται υποψήφιοι για καρδιολογικά προβλήματα. Σίγουρα είναι οι παχύσαρκοι ή και οι υπέρβαροι, αυτοί που καπνίζουν, αυτοί που δεν διατρέφονται σωστά. Από εκεί και πέρα υπάρχουν και άλλες πιο ειδικές πληθυσμιακές ομάδες, όπως για παράδειγμα οι διαβητικοί ασθενείς ή οι γυναίκες που μπαίνουν στην εμμηνόπαυση οι οποίες πολλές φορές εμφανίζουν καρδιολογικά προβλήματα.
Μία ερώτηση που μπορεί να κάνει ο φαρμακοποιός σ’ έναν πολίτη που ανήκει σε αυτές τις κατηγορίες είναι το εάν έχει ελέγξει ποτέ την πίεσή του, αν έχει ελέγξει ποτέ γενικότερα το μήπως έχει κάποιο καρδιολογικό πρόβλημα, αν υπάρχει ιστορικό στην οικογένεια καρδιαγγειακών νοσημάτων και να τους συμβουλεύσουμε να επισκεφτούν και να κάνουν έναν καρδιολογικό έλεγχο.
Και βέβαια τη στιγμή που τρέχει αυτή τη στιγμή και το Πρόγραμμα Προλαμβάνω «Σπύρος Δοξιάδης» που περιλαμβάνει και την «Πρόληψη και Αντιμετώπιση Καρδιαγγειακών Νοσημάτων» ως φαρμακοποιοί μπορούμε να ρωτήσουμε έναν πολίτη που έχει δικαίωμα να κάνει δωρεάν εξετάσεις, εάν γνωρίζει αυτή τη δυνατότητα και να τον προτρέψουμε στο να κάνει τις προληπτικές εξετάσεις, εφόσον είναι δικαιούχος.
Πώς ένας τοπικός Φαρμακευτικός Σύλλογος και μάλιστα περιφερειακός, όπως ο δικός σας μπορεί να στηρίξει αυτήν την προσπάθεια πρόληψης των καρδιαγγειακών νοσημάτων;
Πρωτοβουλίες ως περιφερειακοί σύλλογοι μπορούμε να πάρουμε και τις παίρνουμε. Ωστόσο σίγουρα είναι πιο αποτελεσματική μία προσπάθεια όταν οργανώνεται στρατηγικά μία μεγάλη καμπάνια πρόληψης για όλη τη χώρα όπου κι εμείς συμμετέχουμε, από τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο, το δευτεροβάθμιο όργανο εκπροσώπησής μας. Μία τέτοια προσπάθεια κεντρικά οργανωμένη μπορούμε όλοι οι τοπικοί φαρμακευτικοί σύλλογοι να τη στηρίξουμε και έτσι θα έχει και μεγαλύτερη απήχηση. Έχουμε άλλωστε αποδείξει στην πράξη ότι τέτοιες σημαντικές καμπάνιες έχουν και μεγάλη αποδοχή και πολύ μεγάλο αποτέλεσμα.
Σε τοπικό επίπεδο, το σημείο – κλειδί για να πετύχει μία τέτοια καμπάνια είναι η συνεργασία των εμπλεκόμενων υγειονομικών συλλόγων, του ιατρικού, του φαρμακευτικού συλλόγου κάτι που θεωρούμε απαραίτητο καθώς είναι σωστό να μην δρούμε παράλληλα αλλά σε συνεργασία για να πετύχει μία τέτοια καμπάνια. Νομίζω ότι σε τοπικό επίπεδο είναι εφικτή αυτή η συνεργασία.
Τον Μάιο ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος υπέγραψε ένα Μνημόνιο συνεργασίας με την Ελληνική Εταιρεία Υπέρτασης και την Ένωση Ασθενών Ελλάδας που προβλέπει και τέτοιες δράσεις που αφορούν την πρόληψη και την ευαισθητοποίηση. Είναι επομένως πέρα από τους Ιατρικούς Συλλόγους και τις ιατρικές επιστημονικές εταιρείες και οι σύλλογοι των ασθενών μέρος της εξίσωσης.
Ναι, έχετε απόλυτο δίκιο. Η συνεργασία με τους Συλλόγους Ασθενών είναι για εμάς πολύ σημαντική για να φτάσει και να ευαισθητοποιήσει εκείνες τις ομάδες ασθενών/πολιτών στις οποίες απευθύνεται μία καμπάνια. Η συνεργασία αυτή βοηθά να έχει μεγαλύτερη απήχηση μία καμπάνια. Όταν μία καμπάνια σχεδιάζεται από κοινού από φαρμακοποιούς και ασθενείς καλύπτει καλύτερα τις ανάγκες των ασθενών αλλά και των υγιών πολιτών για να προλάβουν μία συγκεκριμένη πάθηση την οποία οι ασθενείς γνωρίζουν πολύ καλά και ξέρουν τι βοηθά στην πρόληψή και την έγκαιρη διάγνωσή της.
Θεωρώ ότι στο σχεδιασμό και την υλοποίηση μίας καμπάνιας είναι πολύ σημαντικό να συμμετέχουν τόσο οι εξειδικευμένοι γιατροί όσοι και οι σύλλογοι ασθενών.
Βλέπουμε άλλωστε και πανευρωπαϊκά ότι οι σύλλογοι ασθενών συμμετέχουν σε όλο και περισσότερες καμπάνιες και αποτελούν πλέον αναγνωρισμένους θεσμικά φορείς διαλόγου και με την πολιτεία και με τα δευτεροβάθμια συλλογικά όργανα των επιστημόνων υγείας.
Σε επίπεδο τοπικού συλλόγου είναι πιο εφικτό να διοργανωθεί μία ημερίδα, μία εκδήλωση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σε σχέση με μία ευρύτερη εκστρατεία. Πραγματοποιείτε τέτοιες ημερίδες;
Έχουμε πολλά τέτοια παραδείγματα, όχι τόσο στο κομμάτι της υγείας της καρδιάς. Για παράδειγμα πριν από λίγο καιρό διοργανώθηκε στις Σέρρες από τον τοπικό φαρμακευτικό σύλλογο ημερίδα για το Alzheimer που απευθυνόταν στο ευρύ κοινό. Σιγά σιγά οι τοπικοί φαρμακευτικοί σύλλογοι σε συνεργασία με τους συλλόγους ασθενών αλλά και με επιστημονικές εταιρείες όπως η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία, η Εταιρεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ διοργανώνουν κατά τόπους ημερίδες και είναι στα πλάνα και των τοπικών συλλόγων αλλά και του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου να στηρίξει τέτοιες προσπάθειες που θα φέρουν πιο κοντά τους συλλόγους ασθενών, τους ίδιους τους ασθενείς, τους φροντιστές και όλους τους υγειονομικούς.
Μιλήσαμε για τους φαρμακοποιούς, τους τοπικούς συλλόγους, τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο και το ρόλο που παίζουν σε τέτοιους είδους προσπάθειες. Τι χρειάζεται να κάνει η Πολιτεία για να ενισχύσει τον ρόλο του φαρμακοποιού στην καρδιαγγειακή υγεία;
Νομίζω ότι αυτό που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο και είναι απαραίτητο και το ζητάμε εμείς ως κλάδος είναι η πολιτεία να αναγνωρίσει θεσμικά το ρόλο μας, να τον ενσωματώσει στην παροχή υπηρεσιών πρόληψης και παρακολούθησης της υγείας με πράξεις όπως είναι η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης ή η συμβουλευτική για τη διακοπή καπνίσματος στο πλαίσιο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Θεωρούμε ότι αυτό πρέπει να αναγνωριστεί θεσμικά και να νομοθετηθεί αλλά και να υπάρξει και η απαραίτητη αποζημίωση για όλες αυτές τις υπηρεσίες που μπορεί να προσφέρει το ελληνικό φαρμακείο.
Παράλληλα για να γίνει όλο αυτό σωστά θα πρέπει να μπορέσουμε επιτέλους να έχουμε πρόσβαση εμείς οι φαρμακοποιοί στον φάκελο υγείας του ασθενούς ώστε να έχουμε τη δυνατότητα να παρακολουθούμε από πιο κοντά την υγεία του συνολικά, να προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας και να συμβουλεύουμε με βάση τα δεδομένα στα οποία μπορούμε να έχουμε πρόσβαση. Θέλουμε να αναπτύξουμε νέες υπηρεσίες. Στην Ευρώπη υπάρχει μία κατεύθυνση τα φαρμακεία να προσφέρουν όλο και πιο καινοτόμες υπηρεσίες στους ασθενείς, όπως η συμμόρφωση στην αγωγή του γιατρού, τα medication reviews δηλαδή η ανασκόπηση της φαρμακευτικής αγωγής κτλ. Νομίζω ότι έχουμε πολλά να προσφέρουμε ως κλάδος στον τομέα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και έχουμε αποδείξει ότι μπορούμε να σχεδιάσουμε και να εφαρμόσουμε υπηρεσίες στα φαρμακεία μας που θα έχουν αποτύπωμα άμεσο στην υγεία του ασθενούς.
Ο φαρμακοποιός σήμερα προσφέρει κάποιες υπηρεσίες και ήδη αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα πίεσης χρόνου. Μπορεί να ανταποκριθεί με επάρκεια και στο να παράσχει και νέες υπηρεσίες;
Και σε αυτό έχουμε πρωτοπορήσει ως Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος. Θέλουμε οι υπηρεσίες που προσφέρουμε να είναι ποιοτικές και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από σωστή εκπαίδευση. Η εκπαίδευση λοιπόν αυτή θα γίνει. Πρωτοποριακά θα ξεκινήσει και θα ακολουθήσει νέο πρόγραμμα εκπαίδευσης των φαρμακοποιών μέσα από το HealthHub που θα δημιουργηθεί και θα αφορά την εκπαίδευση στη φαρμακευτική φροντίδα. Επομένως οι συνάδελφοι από όλη τη χώρα θα μπορούν να εκπαιδευτούν, να πάρουν τις σωστές γνώσεις και με την υπευθυνότητα που μας χαρακτηρίζει ως επιστήμονες υγείας ώστε να προσφέρουμε τις υπηρεσίες που χρειάζεται αυτή τη στιγμή ο ασθενής και που είναι τόσο πολύτιμες στο σύστημα υγείας.
Θα επιμείνω λίγο στην ερώτηση στο σκέλος που αφορά την έλλειψη χρόνου. Ως ΠΦΣ προχωρήσατε στην κατάθεση πρότασης προς την πολιτεία για το θέμα των συγχωνεύσεων – συνενώσεων φαρμακείων -και πραγματοποιήσατε μάλιστα και μία μελέτη για το θέμα- λαμβάνοντας και το θέμα της διεκδίκησης νέων παρεχόμενων υπηρεσιών από τα φαρμακεία υπόψιν καθώς μέσα από τις συγχωνεύσεις φαρμακείων θα απελευθερωνόταν ο απαραίτητος χρόνος για να μπορεί ακόμη κι ένας φαρμακοποιός μικρότερου φαρμακείου να τις προσφέρει. Δεν έχει προχωρήσει αυτή η προσπάθεια. Ποια είναι η θέση σας πάνω σε αυτό;
Ήταν πολύ μεγάλο επίτευγμα που θεσμοθετήθηκε ο τρόπος που θα συγχωνεύονται τα φαρμακεία, οι συνενώσεις φαρμακείων. Ωστόσο το θέμα δεν έχει προχωρήσει όπως θα θέλαμε. Είναι κάτι που πονάει. Κι αυτό γιατί οι φαρμακοποιοί δεν θεωρούν ότι τα κίνητρα που έχουν δοθεί είναι αρκετά για να προχωρήσουν στις συνενώσεις. Θα θέλαμε σίγουρα -κι αυτό είναι προσωπική γνώμη- να δοθούν κι άλλα κίνητρα από την πολιτεία για να πετύχουν οι συνενώσεις. Είναι όμως και θέμα νοοτροπίας καθώς έχουμε μάθει ως φαρμακοποιοί να εργαζόμαστε μόνοι μας και το συνεργατικό πνεύμα ίσως να μην κυριαρχεί στον κλάδο. Ωστόσο είναι μοναδική ευκαιρία αυτή που έδωσε ο νόμος των συνενώσεων φαρμακείων για να μπορέσουμε να γίνουμε περισσότερο αποδοτικοί και αποτελεσματικοί στις υπηρεσίες που παρέχουμε, να εξοικονομήσουμε πόρους και να επενδύσουμε στον τομέα των υπηρεσιών στην προσπάθεια ανάπτυξης ενός αποτελεσματικού συστήματος Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας.