Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει πιστοποιήσει την Αίγυπτο ως χώρα χωρίς ελονοσία, σηματοδοτώντας ένα σημαντικό ορόσημο για τη δημόσια υγεία για μια χώρα με περισσότερους από 100 εκατομμύρια κατοίκους. Το σημαντικό αυτό επίτευγμα είναι το αποτέλεσμα μιας σχεδόν 100χρονης προσπάθειας της αιγυπτιακής κυβέρνησης και του λαού για τον τερματισμό μιας ασθένειας που ήταν παρούσα στη χώρα από την αρχαιότητα.
Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη
«Η ελονοσία είναι τόσο παλιά όσο και ο ίδιος ο αιγυπτιακός πολιτισμός, αλλά η ασθένεια που μάστιζε τους Φαραώ ανήκει πλέον στην ιστορία της και όχι στο μέλλον της», δήλωσε ο Δρ. Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ. «Αυτή η πιστοποίηση της Αιγύπτου ως απαλλαγμένης από ελονοσία είναι πραγματικά ιστορική και αποτελεί απόδειξη της δέσμευσης του λαού και της κυβέρνησης της Αιγύπτου να απαλλαγούν από αυτήν την αρχαία μάστιγα. Συγχαίρω την Αίγυπτο για αυτό το επίτευγμα, το οποίο εμπνέει άλλες χώρες στην περιοχή και δείχνει τι είναι δυνατό με τους κατάλληλους πόρους και εργαλεία».
Η Αίγυπτος είναι η τρίτη χώρα που έλαβε πιστοποίηση χωρίς ελονοσία στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου του ΠΟΥ, μετά τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μαρόκο, και η πρώτη από το 2010. Σε παγκόσμιο επίπεδο, 44 χώρες και 1 επικράτεια έχουν φτάσει σε αυτό το ορόσημο.
«Η λήψη του πιστοποιητικού εξάλειψης της ελονοσίας δεν είναι το τέλος του ταξιδιού αλλά η αρχή μιας νέας φάσης. Πρέπει, τώρα, να εργαστούμε ακούραστα και με εγρήγορση για να διατηρήσουμε το επίτευγμά μας μέσω των υψηλότερων προτύπων για την επιτήρηση, τη διάγνωση και τη θεραπεία, την ολοκληρωμένη διαχείριση φορέων και τη διατήρηση της αποτελεσματικής και ταχείας απόκρισής μας σε εισαγόμενες περιπτώσεις. Οι συνεχείς πολυτομεακές προσπάθειές μας θα είναι κρίσιμες για τη διατήρηση του καθεστώτος της Αιγύπτου χωρίς ελονοσία», δήλωσε ο Δρ. Khaled Abdel Ghaffar, Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης της Αιγύπτου.
Η πιστοποίηση της εξάλειψης της ελονοσίας χορηγείται από τον ΠΟΥ όταν μια χώρα έχει αποδείξει, πέρα από εύλογη αμφιβολία, ότι η αλυσίδα μετάδοσης της ιθαγενούς ελονοσίας από τα κουνούπια Anopheles έχει διακοπεί σε εθνικό επίπεδο για τουλάχιστον τρία συνεχόμενα έτη. Μια χώρα πρέπει επίσης να επιδείξει την ικανότητα να αποτρέψει την αποκατάσταση της μετάδοσης.
Η διάγνωση και η θεραπεία της ελονοσίας παρέχονται δωρεάν σε ολόκληρο τον πληθυσμό στην Αίγυπτο, ανεξαρτήτως νομικού καθεστώτος, και οι επαγγελματίες υγείας εκπαιδεύονται σε εθνικό επίπεδο για την ανίχνευση και τον έλεγχο για κρούσματα ελονοσίας, ακόμη και στα σύνορα. Η ισχυρή διασυνοριακή συνεργασία της Αιγύπτου με γειτονικές χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Σουδάν, έχει συμβάλει καθοριστικά στην αποτροπή της αποκατάστασης της τοπικής μετάδοσης της ελονοσίας, ανοίγοντας το δρόμο για την επίσημη πιστοποίηση της χώρας ως απαλλαγμένης από ελονοσία.
Το μακρύ ταξίδι της Αιγύπτου προς την εξάλειψη της ελονοσίας
Η ελονοσία έχει εντοπιστεί ήδη από το 4000 π.Χ. στην Αίγυπτο, με γενετικά στοιχεία της νόσου που βρέθηκαν στον Τουταγχαμών και σε άλλες αρχαίες αιγυπτιακές μούμιες.
Οι πρώτες προσπάθειες για τη μείωση της επαφής των κατοίκων με τα κουνούπια στην Αίγυπτο ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1920, όταν η χώρα απαγόρευσε την καλλιέργεια ρυζιού και γενικότερα τις καλλιέργειες κοντά στα σπίτια. Με το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Αιγύπτου να ζει στις όχθες του ποταμού Νείλου, ο επιπολασμός της ελονοσίας άγγιζε το 40%. Η χώρα, στη δεκαετία του 1930, άνοιξε τον πρώτο σταθμό ελέγχου της ελονοσίας που επικεντρώθηκε στη διάγνωση, τη θεραπεία και την επιτήρηση.
Μέχρι το 1942, τα κρούσματα ελονοσίας στην Αίγυπτο είχαν αυξηθεί σε περισσότερα από 3 εκατομμύρια ως αποτέλεσμα της μετατόπισης του πληθυσμού του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, της διακοπής των ιατρικών προμηθειών και υπηρεσιών και της εισβολής του Anopheles arabiensis, ενός εξαιρετικά επιθετικού είδους κουνουπιών και φορέα της ασθένειας που ενδημεί στην Αφρική, μεταξύ άλλων παραγόντων. Η Αίγυπτος κατάφερε να ελέγξει το ξέσπασμα της ελονοσίας με τη δημιουργία 16 τμημάτων θεραπείας και την πρόσληψη περισσότερων από 4.000 εργαζομένων στον τομέα της υγείας.
Η κατασκευή του φράγματος του Ασουάν, που ολοκληρώθηκε το 1969, δημιούργησε έναν νέο κίνδυνο ελονοσίας για τη χώρα, καθώς το στάσιμο νερό παρήγαγε τόπους αναπαραγωγής κουνουπιών. Η Αίγυπτος, σε συνεργασία με το Σουδάν, ξεκίνησε ένα αυστηρό έργο ελέγχου των φορέων και επίβλεψης της δημόσιας υγείας για την ταχεία ανίχνευση και αντιμετώπιση των κρουσμάτων ελονοσίας.
Μέχρι το 2001, η ελονοσία ήταν σταθερά υπό έλεγχο και το υπουργείο Υγείας και Πληθυσμού έβαλε στόχο να αποτρέψει την αποκατάσταση της τοπικής μετάδοσης της ελονοσίας. Η Αίγυπτος περιόρισε γρήγορα ένα μικρό ξέσπασμα κρουσμάτων ελονοσίας στο Κυβερνείο του Ασουάν το 2014 μέσω της έγκαιρης αναγνώρισης κρουσμάτων, της έγκαιρης θεραπείας, του ελέγχου των φορέων και της δημόσιας εκπαίδευσης.