Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Περίπου 1 στους 5 μαθητές λυκείου (19%) στις ΗΠΑ έχει χρησιμοποιήσει ή γνωρίζει κάποιο άτομο που χρησιμοποιήσει την Τεχνητή Νοημοσύνη για τη δημιουργία ρομαντικής σχέσης, ενώ το 42% των μαθητών έχουν σταθερή καθημερινή επικοινωνία με chatbot για να νιώσουν φιλία ή συντροφικότητα.
Τα ανησυχητικά αυτά ευρήματα προκύπτουν από πρόσφατη έρευνα του Κέντρου Δημοκρατίας και Τεχνολογίας (Center for Democracy and Technology -CDT), στις ΗΠΑ, ένας κορυφαίος μη κερδοσκοπικός οργανισμός που υποστηρίζει την προώθηση των πολιτικών δικαιωμάτων και των πολιτικών ελευθεριών στην ψηφιακή εποχή.
H έρευνα του CDT, στην οποία συμμετείχαν 1.000 μαθητές λυκείου, 800 καθηγητές γυμνασίου-λυκείου και 1.000 γονείς, αποκάλυψε ότι:
• 42% των μαθητών ανέφερε χρήση της ΑΙ ως «φίλου», ως μέσο ψυχικής υποστήριξης ή ως μέσο διαφυγής από την πραγματικότητα.
• 43% των μαθητών ζήτησε συμβουλές για προσωπικές σχέσεις από chatbot.
• Πάνω από το 1/3 των εφήβων θεωρεί ευκολότερη τη συνομιλία με chatbot παρά με τους γονείς.
• 86% των μαθητών χρησιμοποίησε την ΑΙ ως «βοήθεια» στο τελευταίο σχολικό έτος.
• 50% των μαθητών συμφωνούν ότι η χρήση της AI στην τάξη τούς κάνει να αισθάνονται λιγότερο συνδεδεμένοι με τον καθηγητή τους.
• 36% των μαθητών ανέφερε περιστατικά deepfake στο σχολικό περιβάλλον.
• 12% των μαθητών γνώριζε περιστατικά μη συναινετικής ερωτικής απεικόνισης μέσω της τεχνητής νοημοσύνης, γεγονός που αναδεικνύει νέα μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης και ψηφιακού εκφοβισμού.
Οι κίνδυνοι για την ψυχική υγεία των εφήβων
Το ευρήματα αυτά έχουν προκαλέσει έντονη ανησυχία στους ειδικούς ψυχικής υγείας, οι οποίοι προειδοποιούν ότι η συναισθηματική σύνδεση με chatbot μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση πραγματικότητας, συναισθηματική εξάρτηση, συναισθηματική κατάρρευση ή ακόμα και σε επιδείνωση ψυχικών διαταραχών.
Οι τάσεις αυτές υποδηλώνουν μειωμένη επικοινωνία των εφήβων με το οικογενειακό περιβάλλον και αυξημένη συναισθηματική απομόνωση. Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης ως σταθερή πηγή «φιλίας», «συντροφικότητας» και «κατανόησης» ενδέχεται να ενισχύσει το κοινωνικό άγχος, να μειώσει τις κοινωνικές δεξιότητες και να δυσκολέψει τη δημιουργία αληθινών σχέσεων με ανθρώπους.
Ψυχολόγοι και ψυχίατροι επισημαίνουν ότι οι έφηβοι, λόγω αναπτυξιακής ευαλωτότητας, μπορεί να επηρεαστούν από τις απαντήσεις των chatbots, τα οποία σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν ενθαρρύνει τον αυτοτραυματισμό, τις διατροφικές διαταραχές και τον αυτοκτονικό ιδεασμό.
Οι συγγραφείς της έρευνας-έκθεσης τονίζουν ότι η έγκαιρη αναγνώριση της κατάχρησης της AI στο σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον και η ανάπτυξη ασφαλών πλαισίων χρήσης της αποτελούν επιτακτική ανάγκη.
Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο μάθησης, όμως όταν μετατρέπεται σε «συναισθηματικό σύντροφο» ή «μέσο διαφυγής», υπάρχει ισχυρή πιθανότητα να γίνει ένας σοβαρός παράγοντας κινδύνου για την ψυχική υγεία των εφήβων.