Ο καρκίνος της παιδικής ηλικίας είναι μια ιδιαίτερα σπάνια νόσος, ωστόσο είναι η συχνότερη αιτία θανάτου στα παιδιά μετά τον πρώτο χρόνο της ζωής τους και η δεύτερη αιτία θανάτου μετά τα ατυχήματα. Μπορεί να εκδηλωθεί εξίσου σε βρέφη, παιδιά και έφηβους.
Κάθε χρόνο, περίπου 300.000 παιδιά σε όλο τον κόσμο νοσούν από καρκίνο. Εκτιμάται ότι περισσότεροι από 150.000 θάνατοι κάθε χρόνο θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, εάν υπήρχε η δυνατότητα έγκαιρης διάγνωσης και εξειδικευμένης θεραπείας σε όλα τα παιδιά. Στην Ελλάδα περίπου 400 παιδιά έως 15 ετών κάθε χρόνο προσβάλλονται από καρκίνο.
Οι παιδικοί καρκίνοι μπορεί να προκύψουν ξαφνικά, χωρίς να εκδηλώσουν πρώιμα συμπτώματα. Οι πιο συνηθισμένοι καρκίνοι στα παιδιά είναι η λευχαιμία, οι όγκοι του κεντρικού νευρικού συστήματος και τα λεμφώματα.
Ο παιδικός καρκίνος διαφέρει από τον καρκίνο των ενηλίκων και γι’ αυτό απαιτεί εξειδικευμένη θεραπεία και αντιμετώπιση. Η έγκαιρη διάγνωση και η ενδεδειγμένη ιατρική φροντίδα οδηγούν σε ίαση τα περισσότερα παιδιά.
Αίτια
Η αιτία εμφάνισης των περισσότερων μορφών καρκίνου στα παιδιά παραμένει άγνωστη. Σύμφωνα με τους ειδικούς, στα περισσότερα παιδιά ο καρκίνος δεν είναι κληρονομικός, δηλαδή δεν μεταφέρεται από τον γονιό ή άλλο συγγενή α΄ βαθμού στο παιδί, αλλά ούτε και μεταδοτικός, δηλαδή δεν μεταδίδεται από κάποιον πάσχοντα στο παιδί. Ωστόσο σε ορισμένες σπάνιες περιπτώσεις, σε ποσοστό περίπου 5%, έχει αποδειχθεί η συμμετοχή κληρονομικότητας.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα που συνήθως εκδηλώνονται στον παιδικό καρκίνο μπορεί να είναι:
- Εμφάνιση μάζας (όγκου) σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος του παιδιού (πρόσωπο, λαιμό, μασχάλη, κοιλιά, βουβωνικές χώρες, όρχεις, πόδια).
- Απώλεια ενεργητικότητας του παιδιού και επίμονη κούραση.
- Ανεξήγητη χλωμάδα.
- Ξαφνική εμφάνιση μελανιών και μωλώπων στο παιδί.
- Διογκωμένοι λεμφαδένες.
- Ανεξήγητος παρατεταμένος πυρετός.
- Ξαφνικές αλλαγές στα μάτια, όπως στραβισμός και αλλαγές στην όραση του παιδιού.
- Πόνος σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος και ιδιαίτερα στα πόδια και τη μέση.
- Εμφάνιση προβλημάτων στην ισορροπία ή τη βάδιση του παιδιού.
- Ανεξήγητη, υπερβολική ή γρήγορη απώλεια βάρους του παιδιού.
- Αιμορραγία στο δέρμα χωρίς τραυματισμό.
- Επίμονοι πονοκέφαλοι και εμετοί, ειδικά το πρωί.
- Μάτια που εμφανίζουν στραβισμό, διόγκωση ή πτώση βλεφάρων, προβολή του βολβού προς τα εμπρός, κίτρινο χρώμα στην κόρη, μελανιές.
- Ανορεξία, κακοδιαθεσία και οτιδήποτε άλλο ενοχλεί το παιδί και τους γονείς.
Διάγνωση
Η ύπαρξη συμπτωμάτων δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι το παιδί έχει κάποια μορφή καρκίνου. Ωστόσο είναι αναγκαίο τα ύποπτα συμπτώματα να αξιολογούνται σωστά από τους γονείς και να γίνεται εξειδικευμένος έλεγχος, ώστε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο μιας κακοήθειας. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι, η έγκαιρη διάγνωση του παιδικού καρκίνου οδηγεί σε υψηλά ποσοστά ίασης.
Θεραπεία
Τα παιδιά που πάσχουν από καρκίνο πρέπει να παραπέμπονται σε εξειδικευμένα και κατάλληλα στελεχωμένα παιδιατρικά ογκολογικά τμήματα όπου υπάρχει η εμπειρία, η γνώση και η υποδομή για την αντιμετώπιση της νόσου.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση μπορεί να περιλαμβάνει έναν συνδυασμό χημειοθεραπείας και χειρουργικής παρέμβασης με ή χωρίς ακτινοθεραπεία και επιλέγεται πάντα με βάση τα θεραπευτικά πρωτόκολλα και υπό την εποπτεία εξειδικευμένης ιατρονοσηλευτικής ομάδας.
Αν η διάγνωση του παιδικού καρκίνου γίνει έγκαιρα, τα ποσοστά ίασης είναι υψηλά. Με τις σύγχρονες θεραπευτικές αγωγές 8 στα 10 παιδιά που πάσχουν από καρκίνο θεραπεύονται.