Της Ρούλας Σκουρογιάννη
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης έχει πάρει διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας, με πολύ ανησυχητικές προοπτικές για τη δημόσια υγεία, καθώς οι τάσεις εκδήλωσης νέων περιστατικών φαίνονται αυξητικές αλλά και παρά την ενημέρωση, παραμένει αδιάγνωστο ένα μεγάλο ποσοστό των πασχόντων, που συνειδητοποιεί την πάθησή του όταν πλέον εμφανιστούν επιπλοκές.
Πριν λίγες εβδομάδες, διεξήχθη το ετήσιο συνέδριο της American Diabetes Association (A.D.A.), όπου 16.000 σύνεδροι, από όλο τον κόσμο, συγκεντρώθηκαν στη Νέα Ορλεάνη των Η.Π.Α. και παρακολούθησαν ό,τι νεότερο υπάρχει στην αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και 2 για το 2016. Το dailypharmanews μίλησε με το Δρ Ευάγγελο Φουστέρη, Παθολόγο – Διαβητολόγο, που παρακολούθησε τις εργασίες του συνεδρίου και μας ενημερώνει για τα νέα και εξαιρετικά αποτελεσματικά φάρμακα που προστίθενται στη φαρέτρα των γιατρών –τα οποία κυκλοφορούν και στη χώρα μας– και για τις παράλληλες ωφέλειες των φαρμάκων αυτών στην πρόληψη των επιπλοκών της νόσου.
Κύριε Φουστέρη, από τις εργασίες του συνεδρίου που παρακολουθήσατε ποιος θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι, διεθνώς, ο κύριος προβληματισμός σχετικά με το Σακχαρώδη Διαβήτη;
Ο προσανατολισμός του συνεδρίου φέτος αφορούσε την ευαισθητοποίηση πολιτών αλλά και κυβερνώντων για την αντιμετώπιση των επιδημικών διαστάσεων του διαβήτη παγκοσμίως. Τα δεδομένα είναι απογοητευτικά εφόσον 415 εκατομμύρια άτομα ζουν με σακχαρώδη διαβήτη στον πλανήτη με τα μισά από αυτά να μη γνωρίζουν ότι πάσχουν από τη νόσο. Αυτό είναι και από τα κύρια προβλήματα της ευαισθητοποίησης και επαγρύπνησης για το διαβήτη: είναι μια σιωπηλή νόσος (και αναφερόμαστε κυρίως στο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 που μπορεί να διαλάθει της διάγνωσης για πάρα πολλά χρόνια. Δεν είναι λίγες οι φορές που ένα άτομο μαθαίνει ότι έχει σακχαρώδη διαβήτη μέσω κάποιας επιπλοκής, όπως π.χ. ένα έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Ο πρόεδρος του συνεδρίου της A.D.A., θέλοντας να τονίσει το μέγεθος του προβλήματος και την ανισορροπία που υπάρχει στην εξασφάλιση πόρων υγείας για την αντιμετώπιση του «τσουνάμι» του διαβήτη, παρουσίασε σημαντικά στοιχεία για τις Η.Π.Α. που αναδεικνύουν τις ανισορροπίες: για το 2015, 29.1 εκατομμύρια πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, 14.5 εκατομμύρια από καρκίνο και 1.2 εκατομμύρια από H.I.V./A.I.D.S. Οι πόροι που δαπανήθηκαν αντίστοιχα ήταν 5.389 εκατομμύρια δολάρια για τον καρκίνο, 3.000 εκατομμύρια δολάρια για το H.I.V./A.I.D.S. και μόνο 1.010 εκατομμύρια δολάρια για την αντιμετώπιση του διαβήτη και των επιπλοκών του. Τονίζοντας αυτή την ανισορροπία, κάλεσε την πολιτεία να αυξήσει τον προϋπολογισμό για την αντιμετώπιση του διαβήτη, όχι μόνο ως προς τη χρόνια διαχείρισή του (νέα φάρμακα, αντλίες ινσουλίνης, τεχνητό πάγκρεας) αλλά και ως προς την οριστική ίασή του, μιας και πλέον έχουν γίνει σημαντικά βήματα και στο διαβήτη τύπου 1 και τύπου 2.
Ποια είναι τα κυριότερα συμπεράσματα, γύρω από τη νόσο, που θα μπορούσαμε να αναφέρουμε;
Στα highlights του συνεδρίου, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε την ανακοίνωση δύο σημαντικών μελετών που αφορούν σε δύο νέα φάρμακα που έχουν προστεθεί πρόσφατα στη θεραπευτική μας φαρέτρα για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2.
Αρχικά, θα αναφερθώ στη μελέτη LEADER, μια διπλή τυφλή μελέτη με 9.340 ασθενείς με ΣΔ τύπου 2 και υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο, ασθενείς δηλαδή που είχαν ήδη περάσει έμφραγμα ή εγκεφαλικό, ασθενείς που είχαν «μπαλονάκι» και stent στα στεφανιαία τους αγγεία ή bypass ή ασθενείς με στεφανιαία νόσο και καρδιακή ανεπάρκεια. Οι μισοί από τους συμμετέχοντες έλαβαν λιραγλουτίδη και οι υπόλοιποι εικονικό φάρμακο. Στο τέλος της μελέτης φάνηκε ότι οι ασθενείς που έλαβαν λιραγλουτίδη εμφάνισαν 22% μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακού θανάτου, 12% μικρότερο κίνδυνο μη θανατηφόρου οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου, 11% μικρότερο κίνδυνο μη θανατηφόρου αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, 15% μείωση της ολικής θνησιμότητας και 14% μικρότερο κίνδυνο νοσηλείας για καρδιακή ανεπάρκεια.
Από την ίδια μελέτη, παρατηρήθηκε απώλεια σωματικού βάρους 2.3 κιλών στην ομάδα που έλαβε λιραγλουτίδη, η τιμή της συστολικής αρτηριακής πίεσης ήταν χαμηλότερη κατά 1,2 mmHg στην ίδια ομάδα, ενώ όσον αφορά στην καρδιακή συχνότητα αυτή ήταν κατά 3 σφύξεις/λεπτό υψηλότερη στην ομάδα της λιραγλουτίδης. Η πιο συχνή ανεπιθύμητη ενέργεια της λιραγλουτίδης ήταν τα γαστρεντερικά ενοχλήματα (τάση προς έμετο κ.λ.π.). Η επίπτωση παγκρεατίτιδας ήταν μη στατιστικά σημαντικά χαμηλότερη στην ομάδα της λιραγλουτίδης.
Το θετικό συμπέρασμα της μελέτης, λοιπόν, είναι ότι ένα φάρμακο που το χορηγούμε για τη ρύθμιση του Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 φαίνεται να έχει παράλληλα προστατευτικό ρόλο στο καρδιαγγειακό σύστημα των ασθενών;
Ακριβώς! Στο συνέδριο αυτό παρακολουθήσαμε τις μεταναλύσεις και επιπρόσθετα στοιχεία από τη μελέτη EMPA-REG που αφορά στην καρδιαγγειακή ασφάλεια της εμπαγλφλοζίνης. Γνωρίζαμε, ήδη, από το Σεπτέμβριο του 2015, στο συνέδριο της European Association for the Study of Diabetes, στη Στοκχόλμη, ότι στη διπλή τυφλή τυχαιοποιημένη μελέτη EMPA-REG συμμετείχαν 7.020 άτομα υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου (όπως στη μελέτη LEADER), όπου 2.345 συμμετέχοντες έλαβαν εμπαγλιφλοζίνη στα 10 mg, 2342 εμπαγλιφλοζίνη στα 25 mg και 2333 εικονικό φάρμακο. Στο τέλος της μελέτης, οι ασθενείς που έλαβαν εμπαγλιφλοζίνη εμφάνισαν 38% μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακού θανάτου, 32% μείωση της ολικής θνησιμότητας και 35% μικρότερο κίνδυνο νοσηλείας για καρδιακή ανεπάρκεια, αποτελέσματα ιδιαιτέρως εντυπωσιακά.
Σε συνέχεια, λοιπόν, των ανωτέρω παρακολουθήσαμε στο A.D.A. 2016 περαιτέρω αναλύσεις κυρίως για τη νεφρική λειτουργία. Φάνηκε, λοιπόν, ότι οι ασθενείς που έλαβαν εμπαγλιφλοζίνη εμφάνισαν 39% μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης ή επιδείνωσης της νεφρικής λειτουργίας, 46% μικρότερο κίνδυνο διπλασιασμού της κρεατινίνης, έναρξης εξωνεφρικής κάθαρσης ή θανάτου από νεφρική νόσο και 38% μικρότερο κίνδυνο εξέλιξης σε μακροαλβουμινουρία. Σημαντικό εύρημα ήταν, επίσης, η επιβράδυνση της εξέλιξης της χρόνιας νεφρικής νόσου (διαβητικής νεφροπάθειας) που παρατηρήθηκε στους ασθενείς που έλαβαν εμπαγλιφλοζίνη σε σχέση με το εικονικό φάρμακο.
Άρα, μαζί με τις αρνητικές διαπιστώσεις για τον επιπολασμό του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, μας φέρνετε και καλά νέα για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση και της νόσου και των πολλών και επικίνδυνων επιπλοκών που έχει στη συνολική υγεία του ασθενούς, μέσω των νέων φαρμάκων που έχετε πλέον στη διάθεσή σας.
Είναι, πραγματικά, πολύ σημαντικό για την αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη, ότι τα νέα φάρμακα ρυθμίζουν με επιτυχία και ασφάλεια χωρίς κίνδυνο υπογλυκαιμίας το σάκχαρο του αίματος αλλά, παράλληλα, φαίνεται να προστατεύουν το καρδιαγγειακό σύστημα και, όσον αφορά ειδικά στην εμπαγλιφλοζίνη, και τη νεφρική λειτουργία.
Από τις πολλές φαρμακευτικές επιλογές που έχουμε πλέον στη διάθεσή μας, οφείλουμε να επιλέγουμε αυτούς τους παράγοντες που ταιριάζουν στον καθένα ασθενή με σακχαρώδη διαβήτη, να προχωρούμε σε «εξατομικευμένη» θεραπεία, δηλαδή σε αποτελεσματική ρύθμιση, μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου και καλή ποιότητα ζωής.