Τα λεγόμενα Φάρμακα Υψηλού Κόστους (ΦΥΚ), όπως καλώς ή κακώς έχει καθιερωθεί να χαρακτηρίζονται τα φάρμακα που κατά κανόνα διακινούνται μέσω των φαρμακείων του ΕΟΠΥΥ, ήταν ένα από τα θέματα στα οποία αναφέρθηκαν τόσο ο Υπουργός Υγείας κ. Άδωνις Γεωργιάδης όσο και οι Πρόεδροι του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου (ΠΦΣ) και του Πανελλήνιου Συλλόγου Φαρμακαποθηκαρίων (ΠΣΦ) κ.κ. Απόστολος Βαλτάς και Θεόδωρος Σκυλακάκης κατά τη διάρκεια της 1ης Ημερίδας που διοργάνωσε ο ΠΣΦ με θέμα «Φαρμακαποθήκες: Διασφαλίζουμε το παρελθόν, σχεδιάζουμε το μέλλον» και έλαβε χώρα σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας την Τετάρτη 14 Μαΐου.
Καυτό θέμα επικαιρότητας για το χώρο της υγείας και του φαρμάκου καθώς όλοι όσοι βρίσκονται στην αλυσίδα διανομής του φαρμάκου περιμένουν τις αποφάσεις του Υπουργείου Υγείας και τις σχετικές αλλαγές στη νομοθεσία, ήταν αναμενόμενο οι παριστάμενοι να περιμένουν να ακούσουν τις τοποθετήσεις των συμμετεχόντων στο σχετικό πάνελ συζήτησης με θέμα τον εφοδιασμό της αγοράς και τις προκλήσεις για το μέλλον. Στο πάνελ συμμετείχαν ο Υπουργός Υγείας, ο πρόεδρος του ΠΦΣ, ο πρόεδρος του ΠΣΦ, το μέλος του ΔΣ του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος κ. Κυριάκος Μπερμπεριάν και ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας κ. Θεόδωρος Τρύφων.
Παρόλο που το ζήτημα αυτό έχει αρκετές πτυχές, ο Υπουργός Υγείας κ. Άδωνις Γεωργιάδης κατά τη διάρκεια του χαιρετισμού του εστίασε ιδιαίτερα στις νέες δυνατότητες πρόσβασης των πολιτών στα ΦΥΚ.
Η πρώτη του αναφορά στα ΦΥΚ έγινε στο χαιρετισμό του, όπου δίνοντας στοιχεία για την πορεία της φαρμακευτικής δαπάνης ανέφερε ότι εξακολουθεί μεν να αυξάνεται αλλά ότι ο ρυθμός αύξησής της έχει μειωθεί. Μάλιστα ο κ. Γεωργιάδης δεν μίλησε μόνο για τα ΦΥΚ, θέμα που ταλαιπωρεί κατά κύριο λόγο ασθενείς και φαρμακοποιούς αλλά και για ένα ακόμη πολύ σημαντικό θέμα, τις ελλείψεις φαρμάκων περιγράφοντας πως ήταν η κατάσταση όταν ανέλαβε Υπουργός και πώς είναι σήμερα.
«Όταν ανέβαλα την πολιτική ευθύνη του Υπουργείου Υγείας το 2024, για δεύτερη φορά η κατάσταση στην αγορά του φαρμάκου ήταν η εξής: Πρώτον, μεγάλη αύξηση ετήσια, της φαρμακευτικής δαπάνης σε όλα τα κανάλια, και στο retail, και στα ΦYΚ και στα νοσοκομειακά φάρμακα που έτρεχε όταν μπήκα στο γραφείο με ρυθμό περίπου 15% με 16% το χρόνο. Παράλληλα μία μεγάλη λίστα απαγορεύσεων εξαγωγών φαρμάκων που είχε εκδοθεί από τον ΕΟΦ, τη μεγαλύτερη που είχε εκδοθεί ποτέ, εάν θυμάμαι καλά, σχεδόν 300 φάρμακα απαγορευόταν να εξαχθούν λόγω των τότε πολλών ελλείψεων φαρμάκων και ταυτόχρονα πάρα πολλές ελλείψεις φαρμάκων στα φαρμακεία. Και φυσικά η άνοδος της δαπάνης είχε οδηγήσει σε υπερβολικά μεγάλο clawback το 2023. Ήταν το έτος με τις μεγαλύτερες επιστροφές, ποσοστιαία, από όλη την εποχή που μελετούμε το μέτρο του clawback, την εποχή που το πρωτοψήφισα εγώ, το 2013. Άρα, η κατάσταση στην αγορά του φαρμάκου ήταν πάρα πολύ δύσκολη έως οριακή».
Πώς είναι σήμερα τα πράγματα;
«Ελλείψεις φαρμάκων υπήρχαν πάνα, θα υπάρχουν πάντα. Αλλά είναι σήμερα πολύ πολύ λιγότερες απ΄ ό,τι ήταν πριν ενάμιση χρόνο. Κι ενώ οι ελλείψεις είναι λιγότερες, η απαγόρευση των εξαγωγών είναι κάτω από το 1/3 της λίστας που ήταν τότε. Άρα έχουμε ταυτόχρονα και μεγαλύτερη επάρκεια φαρμάκων στα φαρμακεία και πρόσβαση για τους ασθενείς αλλά και ταυτόχρονα όσο το δυνατόν μικρότερη διατάραξη της εσωτερικής αγοράς και των κανόνων του εμπορίου.
Η ετήσια αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης όσον αφορά το retail κυμάνθηκε περίπου στο 4% από 15% (σ.σ. που ήταν όταν ανέλαβε καθήκοντα), στα νοσοκομεία 0% από 15% και στα ΦΥΚ 7,5% από 15%. Το 2025, τα νούμερα μέχρι στιγμής είναι ακόμη καλύτερα ως προς την ετήσια αύξηση. Στο retail είναι στο 4,70%, στα ΦΥΚ στο 3% και στα νοσοκομεία στο 0% για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά».
Ο κ. Γεωργιάδης εξήγησε –κάτι που έχει να κάνει πολύ με τα ΦΥΚ, τα ΦΥΚ που πραγματικά ανταποκρίνονται σε αυτόν τον όρο – ότι η αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης είναι εξ’ ορισμού αναπόφευκτη. Δεν μπορεί να μην έχεις ετήσια αύξηση. Για δύο βασικούς λόγους: ο πρώτος λόγος είναι ότι έχουμε συνεχώς την εφεύρεση νέων θεραπειών, η λίστα των φαρμάκων συνεχώς μεγαλώνει. Άρα δεν μπορεί να έχεις σταθερή δαπάνη με περισσότερα φάρμακα. Να σημειώσω ότι τα περισσότερα από τα καινοτόμα φάρμακα είναι και πάρα πολύ ακριβά, εξαιρετικά ακριβά. Ο δεύτερος λόγος που η δαπάνη εξ’ ορισμού μεγαλώνει είναι βιολογικός: Γηράσκουμε. Γηράσκουμε με μεγάλη ταχύτητα».
Το θέμα για τον ίδιο είναι αν η αύξηση αυτή θα είναι σε λογικά πλαίσια. Και πάνω σε αυτό τόνισε τη σημασία ψηφιακών εργαλείων που προώθησε και προωθεί το υπουργείο (π.χ. την Ηλεκτρονική Πλατφόρμα Παρακολούθησης Διακίνησης Φαρμάκων – ΗΣΠΑΔΙΦ) προκειμένου να παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο τη διακίνηση των φαρμάκων στην αγορά, να λαμβάνει αποφάσεις επί πραγματικών δεδομένων και παράλληλα να επιτυγχάνει τον στόχο της καλύτερης εξυπηρέτησης των πολιτών.
Ως προς αυτό το τελευταίο ο Υπουργός αναφέρθηκε στο λανσάρισμα, τις επόμενες μέρες ενός νέου ψηφιακού εργαλείου. «Βρισκόμαστε σε μία πολύ κομβική αλλαγή στο χώρο του φαρμάκου κι αναφέρομαι στη λειτουργία τις επόμενες μέρες της διανομής κατ’ οίκον των Φαρμάκων Υψηλού Κόστους του ΕΟΠΥΥ. Η διανομή κατ’ οίκον που αποτελούσε ένα όραμα πολλών ετών για τον ΕΟΠΥΥ, είχε δοκιμαστεί πιλοτικά για ορισμένες ασθένειες με μεγάλη επιτυχία για τους ασθενείς, είχε προαναγγελθεί πολλές φορές αλλά δεν είχε ποτέ υλοποιηθεί (…) Τώρα είμαστε όχι έτοιμοι. Πανέτοιμοι για να μπορούμε να προχωρήσουμε σε ευρεία κλίμακα τη διανομή κατ’ οίκον των Φαρμάκων Υψηλού Κόστους του ΕΟΠΥΥ».
Ο κ. Γεωργιάδης τόνισε επανειλημμένα ότι η εταιρία που συνεργάζεται το Υπουργείο Υγείας για να προχωρήσει αυτήν την προσπάθεια που πλέον φαίνεται να λαμβάνει σάρκα και οστά, «είναι μία πιστοποιημένη εταιρεία για τη μεταφορά φαρμάκου με τις υψηλότερες προδιαγραφές ασφαλείας μεταφοράς των φαρμάκων και με τρόπο απολύτως δεδομένο και ασφαλή που θα επιτρέψει πρώτον, σε όσους ασθενείς το επιθυμούν, να λάβουν τα φάρμακα στο σπίτι τους αντί να περιμένουν στις ουρές του ΕΟΠΥΥ, δεύτερον θα επιτρέψει σε εμάς, την πολιτική ηγεσία να επιταχύνουμε την απόφασή μας για διανομή ΦΥΚ στα φαρμακεία, ορισμένα από αυτά (σ.σ. τα ΦΥΚ) μέσω της εταιρείας μεταφοράς κι αυτό είναι κάτι που θα γίνει άμεσα, τις επόμενες εβδομάδες, τρίτον θα επιτρέψει να μειωθούν οι ουρές στον ΕΟΠΥΥ διότι όσοι παίρνουν σπίτι τους τα φάρμακα θα φύγουν από ην ουρά και έτσι θα είναι πολύ λιγότεροι αυτοί που τελικά θα πηγαίνουν στα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ. Η υπηρεσία θα ξεκινήσει το επόμενο διάστημα και θα συμπεριλαμβάνονται και οι φαρμακαποθήκες στην αλυσίδα αυτής της νέας διανομής κι έτσι θα εξαφανιστούν αυτές οι ουρές της ντροπής και της ταλαιπωρίας που συχνά προκαλούν σε όλους εμάς πολύ μεγάλη στεναχώρια».
Ο Υπουργός σημείωσε ότι σε όλο αυτό θα συμπεριλαμβάνονται και οι φαρμακαποθήκες. «Θα συμπεριλαμβάνονται οι φαρμακαποθήκες στην αλυσίδα αυτής της νέας διανομής. Εγώ χαίρομαι όλη η αγορά να βρίσκει τρόπο να συνεργάζεται. Κύριε Βαλτά (σ.σ. απευθυνόμενος προς τον πρόεδρο του ΠΦΣ) ενθαρρύνω τις συνομιλίες και με την εταιρία και μεταξύ σας για το πως θα γίνει η διανομή πολύ πιο σωστά, πάντα – το τονίζω αυτό για τα ΦΥΚ- με απόλυτη γνώση του ποιος παίρνει, τι, διότι δεν θέλουμε ποτέ να φτάσουμε στα φαινόμενα του παρελθόντος, όπου τα ΦΥΚ γράφονταν σε νεκρούς, πεθαμένους, μέλλοντες να γεννηθούν και μη καν ποτέ γεννηθέντες. Με την απόλυτη ασφάλεια που μας παρέχουν τα ηλεκτρονικά συστήματα που μπορούμε να κάνουμε ιχνηλάτηση του κάθε κουτιού με ακρίβεια εκατοστού που βρίσκεται ώστε να μην υπάρχει υπερκατανάλωση αλλά και με τη δυνατότητα να δώσουμε στους ασθενείς μας την ευκαιρία να μην ταλαιπωρούνται κατά τον τρόπο που ταλαιπωρούνται σήμερα οι ίδιοι και οι συγγενείς τους, φτιάχνουμε και αυτό το σημείο το οποίο αποτελούσε έναν διακαή πόθο πολλών ετών. Λέω ότι θα ξεκινήσει τις επόμενες μέρες και αυτή τη στιγμή που μιλάμε η μόνη εκκρεμότητα που έχει απομείνει είναι η τελική έγκριση του Ελεγκτικού Συνεδρίου στη σχετική σύμβαση. Χτες (σ.σ. 13/5) εστάλησαν από τον ΕΟΠΥΥ οι παρατηρήσεις που μας είχε ζητήσει το Ελεγκτικό Συνέδριο για να παρουσιάσουμε στο αρμόδιο κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου που κάνει τον έλεγχο της σχετικής Συμβάσεως. Πιστεύω ότι είναι θέμα ολίγων ημερών να γίνει η τελική έγκριση. Με το που θα γίνει η τελική έγκριση, θα “πατήσουμε ο κουμπί” της Σύμβασης να ξεκινήσει η αποστολή των φαρμάκων κατ’ οίκον και αμέσως μετά θα ακολουθήσουν τα φαρμακεία».
Στο σημείο αυτό ο Υπουργός απάντησε απευθυνόμενος και πάλι στον κ. Βαλτά, στην απορία που κάποιος θα μπορούσε, όπως είπε, να διατυπώσει «γιατί να παίρνει κάποιος το φάρμακο από το φαρμακείο (σ.σ. της κοινότητας) και όχι στο σπίτι του;»
«Εγώ δεν συμφωνώ με αυτήν την άποψη. Ο φαρμακοποιός παρέχει μία σημαντική υπηρεσία και τα Φάρμακα αυτά, τα περισσότερα είναι σοβαρά φάρμακα και καλό είναι όποιος τα λαμβάνει να έχει και τη γνώση ενός ειδικού για το πως θα κάνει τη λήψη φαρμάκου με τον πιο ασφαλή γι’ αυτόν τρόπο. Γι’ αυτό δεν υποτιμώ καθόλου το κανάλι των φαρμακείων. Αντιθέτως το θεωρώ πολύ κρίσιμο στην επιτυχή χορήγηση των φαρμάκων και στην επιτυχία ων θεραπειών που είναι τελικά και ο τελικός μας στόχος, ο στόχος όλης αυτής της πράξης να γίνει ο κόσμος καλά ή εν πάσει περιπώσει, να διατηρήσει ένα καλύτερο επίπεδο ζωής και σε αυτό όλη η αλυσίδα της επιστήμης πρέπει να μπορεί να συνεργάζεται. Σε κάθε περίπτωση αυτό εμείς ως πολιτική ηγεσία του υπουργείου είμαστε απολύτως πρόθυμοι να συνεργαστούμε και να βρούμε λύσεις».
Ο κ. Βαλτάς στο πάνελ που ακολούθησε μετά τα όσα ανέφερε ο Υπουργός στον χαιρετισμό του και τη συνέντευξη που έδωσε, στο πλαίσιο της ημερίδας, στον δημοσιογράφο Γιώργο Κουβαρά, στάθηκε ιδιαίτερα στη σημασία να τηρηθεί το «δια χειρός φαρμακοποιού» κατά την παράδοση των ΦΥΚ στον πολίτη.
«Επειδή όπως ανέφερε ο Υπουργός μπαίνουμε κι εμείς στο κανάλι γιατί αυτός είναι ο φυσικός ρόλος του φαρμακοποιού, το φάρμακο “δια χειρός φαρμακοποιού” να τονίσω ότι εμείς έχουμε προσβάλλει στο Συμβούλιο της Επικρατείας και θα συζητηθεί τον Σεπτέμβρη (σ.σ. την όλη διαδικασία παράδοσης) μέσω εταιρειών courier -δεν είναι εταιρείες courier λέει ο Υπουργός, εμείς όμως ξέρουμε το εξής: Ότι εάν δεν φτάσει το φάρμακο στον φαρμακοποιό για να εξηγήσει τη δοσολογία του, το πως θα το παίρνει ο ασθενής κτλ, είναι πρωτοτυπία, σε καμιά χώρα της Ευρώπης δεν γίνεται αυτό, επομένως (σ.σ. με την παράδοση) στο σπίτι, διαφωνούμε ριζικά.
Για τον κ. Βαλτά είναι καλό ότι θα δοθεί στους πολίτες η δυνατότητα επιλογής τοπυ καναλιού που θα λάβουν το φάρμακό τους κι εκτίμησε ότι κάποια στιγμή θα αποδειχθεί από τα πράγματα ότι και οι ίδιοι θα κάνουν την επιλογή να πάρουν με ασφάλεια το φάρμακό τους από το φαρμακείο της κοινότητας δια χειρός του φαρμακοποιού τους».
Ο κ. Σκυλακάκης συμφώνησε απόλυτα από τον κ. Βαλτά. «Κατ’ εμέ είναι αστείο σε ευρωπαϊκή χώρα να συζητάμε πως θα παραδίδει εξειδικευμένη εταιρεία, όχι courier –καλά είπε ο Υπουργός- το φάρμακο στο σπίτι του ασθενούς. Κατ’ εμέ είναι λάθος στρατηγικό της πολιτείας. Το έχω πει και κατ’ ιδίαν, το έχω πει και δημόσια πως θεωρώ ότι θα αποτύχει. Το φάρμακο θα πρέπει να πηγαίνει από τον φαρμακοποιό διότι μιλάμε για προϊόντα α οποία ενίοτε ειδικά τα Φάρμακα Υψηλού Κόστους – κάποια από αυτά- είναι και ιδιαιτέρως τοξικά».
Εξέφρασε πάντως τη διαφωνία του με τον πρόεδρο του ΠΦΣ λέγοντας ότι τα φάρμακα αυτά θα πρέπει να μπουν στην κανονική διαδικασία διακίνησης της αγοράς και της πώλησης από ην εταιρεία προς την φαρμακαποθήκη και από τη φαρμακαποθήκη προς το φαρμακείο.
Υπενθυμίζεται στο σημείο αυτό ότι το Υπουργείο προωθεί μία διαδικασία που τα ΦΥΚ θα παραδίδονται στα φαρμακεία και ο φαρμακοποιός δεν θα τα αγοράζει αλλά θα λαμβάνει μία κατ’ αποκοπή αμοιβή ακριβώς από τον ΕΟΠΥΥ ακριβώς γι’ αυτήν την διευκόλυνση που παρέχει στο σύστημα να μπορούν πολύ πιο εύκολα οι πολίτες να έχουν πρόσβαση στο αναγκαίο γι’ αυτούς φάρμακο.